Przełom XIX i XX wieku to czas wielkiego rozwoju Oliwy. Zarówno przemysłowego jak i mieszkaniowego. Po I Wojnie Światowej, niezależna gmina oliwska potrzebowała, jakbyśmy dziś to nazwali, czytelnej identyfikacji wizualnej.

23 maja 1924 roku Senat Wolnego Miasta Gdańska (pełnił funkcję rządu) uchwalił herb dla Gminy Oliwa. W Archiwum Państwowym w Gdańsku zachował się oficjalny akt poświadczający tę ważną dla Oliwy decyzję.

My, Senat Wolnego Miasta Gdańska, we wdzięcznej pamięci o wielkim znaczeniu, jakie dla całego Zakonu Niemieckiego w średniowieczu miało opactwo w Oliwie jako ośrodek chrześcijaństwa i kultury niemieckiej, a także z uwagi na powstałą w ostatnich latach potrzebę rozwoju gminy miejskiej Oliwa, która wyrosła w związku z dawnym klasztorem, niniejszym nadajemy gminie wiejskiej Oliwa w powiecie Gdańskie Wyrznyny herb miejski przedstawiony obok:

W srebrnej tarczy wizerunek zielonego, owocującego drzewa oliwnego, na pniu którego zawieszony jest herb Wolnego Miasta Gdańska. Upoważnia się Gminę Oliwa do noszenia i używania tego herbu w swojej pieczęci i wszędzie tam, gdzie jest to potrzebne.

Nadane w Senacie Gdańskim dnia 23 maja 1924 r. przez Senat Wolnego Miasta Gdańska.  

Podpisano: Henrich Sahm (prezydent Senatu Wolnego Miasta Gdańska)  Hubertus Schwartz (senator do spraw miejskich)

Nawiązanie do historii

Od cysterskiego pierwowzoru herb gminy oliwskiej wyróżnia brak postaci Matki Boskiej oraz przywieszona na pniu drzewa oliwnego mała tarcza z herbem Gdańska. Przypomnijmy, geneza herbu Oliwy sięga czasów opactwa cysterskiego, które od roku 1188 działało tu nieprzerwanie przez 643 lata.

Herb opactwa widoczny jest na Baldachimie Wielkim z 1716 roku, który do dziś możemy podziwiać w ambicie Katedry Oliwskiej. Symbol opactwa odnajdujemy również na wschodniej ścianie Katedry, gdzie łatwo zauważyć płaskorzeźbę z 1771 roku (widoczna z dziedzińca dawnego Pałacu Opatów). Mamy tu drzewko oliwne, Gryfa pomorskiego oraz Radwan – herb opata Jacka Rybińskiego. Drzewko oliwne z Matką Boską widoczne jest również na zwieńczeniu szczytów transeptu dawnego klasztoru.

Koniec wolnej Oliwy

Radość z niezależnej gminy uhonorowanej oficjalnym herbem trwała krótko. W wyniku malwersacji i bankructwa gminy, oliwscy radni zdecydowali o przyłączeniu się do Gdańska, co oficjalnie nastąpiło 1 lipca 1926 roku.

Herb jednak przetrwał. Jego renesans nastąpił wraz z powstaniem kilkanaście lat temu naszego portalu – od samego początku jest on naszym znakiem rozpoznawczym. (Wykorzystaliśmy tu wersję herbu spopularyzowaną przez albumik wydany w latach 30 XX wieku przez Kaffee Hag).

Krótko później powstała Rada Oliwy, której sygnet w logo nawiązuje do dawnego herbu. Herb zaczął być widoczny w przestrzeni publicznej. Znajdziemy go na elewacji zakładu fotograficznego „Pan Fotograf” przy al. Grunwaldzkiej, pojawia się na plakatach reklamujących „Pchli targ w Oliwie”. Jeden z mieszkańców ul. Podhalańskiej stworzył kilka lat temu tablicę z numerem posesji oraz herbem Oliwy. Pomysł chwycił i spójne wizualnie tablice pojawiły się na wielu kamienicach przy ul. Podhalańskiej, Leśnej a nawet Asnyka.

Tak „żyjący” herb Oliwy – to piękny znak naszej łączności z długą historią miejsca, w którym żyjemy. Oraz swego rodzaju tęsknota za wolnością, niezależnością, własną odrębnością od półmilionowego Gdańska. Bo my jesteśmy Oliwianami i mimo prawie 100 lat od czasu utraty niezależności, nadal „jedziemy do Gdańska!”

Tomasz Strug

Świętujmy 100 – lecie herbu Oliwy!

Oliwski Dom Sąsiedzki przygotował kilka wydarzeń związanych z 100 rocznicą nadania Oliwie herbu.

23.05, czwartek / 18:00 PRELEKCJA
„Stulecie nadania herbu Oliwie”. To będzie opowieść o latach 20 w Oliwie, o jej mieszkańcach i ich tęsknotach.
Prelegent: Stanisław Sikora, przewodnik miejski i terenowy, pilot wycieczek, instruktor przewodnictwa, autor przewodników, miłośnik i znawca historii Gdańska i jego tajemnic.
Miejsce: Oliwski Ratusz Kultury
Wstęp wolny. Liczba miejsc ograniczona.
 

23.05, czwartek / GRA DZIELNICOWA
Gra herbowa
Zapraszamy do odkrywania atrakcji Oliwy, poznawania ciekawych oliwian i oliwianek, w aktywny sposób, w przestrzeni dzielnicy. Tym razem proponujemy podróż w czasie do roku 1924 kiedy to gmina Oliwa otrzymała własny herb: drzewo oliwne z tarczą, a na niej dwa krzyże i korona. Jak wyglądała wówczas Oliwa? Gdzie można było zjeść smaczny obiad, a gdzie napić się kawy na kawiarnianym tarasie? Gdzie mieszkał burmistrz? Zapraszamy do wspólnej zabawy!

Karty z instrukcjami do gry dostępne będą w organizatorze na ulotki na parterze, przy windzie w Oliwskim Ratuszu Kultury, Opata Jacka Rybińskiego 25. od 23 maja 2024 / g.18:00 (do wyczerpania kart). Gra odpowiednia jest dla osób w różnym wieku. Można brać w niej udział indywidualnie lub grupowo w dogodnym dla siebie czasie.

08.06, sobota / 12:00 SPACER
Spacer heraldyczny na 4 głosy odbędzie się w radosny dzień święta dzielnicy Viva Oliva!
Przewodniczki: Małgorzata Madeńska, Grażyna Niemyjska, Ewa Oslislok, Katarzyna Tarnowska.
Trasa spaceru:
Ratusze: Oliwski Ratusz Kultury i Ratusz nieistniejący (Opata Jacka Rybińskiego 24 i 25) – Katedra – Dom Bramny- Podhalańska – V LO (temat Wielkiej Sali Rady) – Obrońców Westerplatte (Georgstrasse 24) – Obrońców Westerplatte 35 dr. Herbert Creutzburg – Mural na pętli – Rada dzielnicy.
Udział w spacerze jest bezpłatny, obowiązują zapisy: mailowo m.majchrzakowska@wspolnotagdanska.pl lub telefonicznie 601 057 574.

Warto również sięgnąć po najnowszy numer czasopisma „30dni” w którym ukaże się artykuł Grażyny Niemyjskiej “Wokół herbu oliwskiego” z wieloma nieznanymi faktami.

Ostatnia edycja: 23 maja, 2024 o 00:35