W Oliwskim Ratuszu Kultury wystawiono prace namalowane przez orangutana. To początek akcji mającej zwrócić uwagę na ten gatunek zagrożony wyginięciem. Każdy produkt spożywczy zawierający olej palmowy niestety przybliża nas do tego smutnego wydarzenia.

Oliwskie ZOO jest jedynym ogrodem zoologicznym w Polsce, w którym mieszkają orangutany. To jeden z powodów dla których ZOO przyłącza się do akcji mającej uchronić ten gatunek przed wyginięciem. Największym zagrożeniem dla niech jest wycinka lasów pod uprawy oleju palmowego. Oliwskie ZOO namawia do korzystania z żywności bez tego składnika.

Szczegóły akcji „Ocalmy Orangutany” ujawniono we wtorek w czasie konferencji prasowej w Oliwskim Ratuszu Kultury. Celem kampanii jest m.in.:

• uświadomić jak wyjątkowymi i potrzebnymi zwierzętami są orangutany
• pokazać główne zagrożenia dla ich istnienia, w tym wycinki lasów tropikalnych pod plantacje palmy olejowej
• wskazać co każdy z nas może zrobić by poprawić los orangutanów oraz innych gatunków zagrożonych wyginięciem

ORANGUTANY

Nazwa orangutan pochodzi z języka malajskiego – Orang Hutan – oznacza człowiek lasu.

Wyróżniono 3 gatunki:

• orangutan sumatrzański (Pongo abelii) – populacja 6,6 tys. osobników
• orangutan borneański (Pongo pygmaeus) – 54 000 osobników
• orangutan tapanuli (Pongo tapanuliensis) – 800 osobników

Duże małpy człekokształtne zamieszkujące tylko dwie wyspy w południowo-wschodniej Azji- Sumatrę i Borneo. Mają długą sierść, koloru rudoczerwonego. Występuje u nich silny dymorfizm płciowy, masa ciała dojrzałych samców może osiągnąć 100kg, samice są o około połowę mniejsze. Aktywne seksualnie samce posiadają charakterystyczne, silnie wykształcone talerze policzkowe oraz worek gardłowy. Kończyny górne  są 1,5 razy dłuższe od kończyn dolnych.

Zamieszkują podmokłe lasy tropikalne, położone zazwyczaj do wysokości 500 m n.p.m. Prowadzą dzienny, nadrzewny tryb życia. Dobrze się wspinają, używając czterech kończyn, w koronach drzew – brachiacja. Po ziemi poruszają się na czterech kończynach. 

Żywią się głównie owocami, liśćmi drzew, korą, kwiatami i pokarmem zwierzęcym (owadami a nawet drobnymi ssakami). Przy zdobywaniu pokarmu wykorzystują narzędzia.

Samce prowadzą samotniczy tryb życia, samice można zazwyczaj spotkać wraz z jej dziećmi. W czasie gdy na drzewach dojrzewają owoce, można spotkać kilka osobników w jednym miejscu.  Większość dnia poruszają się w koronach drzew w poszukiwaniu pokarmu, w porze południowej odpoczywają. Noce spędzają w gniazdach budowanych każdego wieczoru w koronach drzew.

Dożywają nawet 50 lat, średnio żyją ok. 35 – 40 lat. Dojrzałość osiągają w wieku 8-10 lat. Rodzą jedno dziecko (ważące około 1,5 kg), po trwającej 254 dni ciąży, które jest całkowicie uzależnione od opieki matki do 5 roku życia, do wieku 8-9 lat pozostaje przy matce. Samica rodzi młode mniej więcej co 6-7 lat.

Orangutany inteligencją dorównują 10-letnim dzieciom. Szybko się uczą, umieją posługiwać narzędziami. Są najmniej agresywnymi małpami i charakteryzują się przyjaznym nastawieniem. Żywią się głównie owocami, liśćmi, termitami i owadami oraz jajami ptaków.

Pełnią bardzo ważną rolę w ekosystemie  – w istotny sposób przyczyniają się do rozsiewania nasion wielu gatunków drzew.

• DNA orangutanów jest w 97% takie samo jak u ludzi
• Do 2010 roku liczebność populacji orangutanów borneańskich zmniejszyła się o 60%
• Szacuje się, że do 2025 r. populacja orangutanów borneańskich zmniejszy się o ponad 86%
• Do 2007 roku zniszczeniu uległo ok. 60% siedlisk orangutanów sumatrzańskich.

Orangutany w Oliwie

W naszym ogrodzie zoologicznym mieszka para orangutanów, Raja i Albert. Albert urodził się 26 marca 1972 roku z monachijskim zoo w Niemczech, zanim trafił do naszego ogrodu mieszkał w Rostocku, Bojnicach i Dvur Kralove. Do Gdańska przyjechał w październiku 1997 roku. Raja urodziła się 18 stycznia 1972 roku w Rostocku. Do oliwskiego ZOO przyjechała w styczniu 2000 roku.

Zazwyczaj tworzą zgodną parę, jednak Raja jako artystka, lubi oddać się swoim pasjom w samotności. Głośnymi cmoknięciami daje znak swoim opiekunom, że czas na pracę artystyczną. Dostaje kredki świecowe (nietoksyczne, bo nie tylko kolor się liczy ale i smak), blok rysunkowy i przystępuje do twórczej pracy. Nie każde dzieło uznaje za udane i szybko je niszczy. Za te godne wystawienia pobiera opłatę w postaci ulubionych smakołyków – bananów, orzechów czy suszonych moreli. Raja, jak to artystka, jest trochę ekscentryczna lubi zakładać ubrania, które dostaje do zabawy – najchętniej sukienki, kapelusze i rajstopy.

Albert to miłośnik literatury lubi słuchać książek, które czytają mu opiekunowie. Szczególnie spodobała mu się powieść Jane Austin „Duma i uprzedzenie”, choć z zaciekawieniem słuchał też przygód Winnetou.

Obserwują zachowania pracowników i szybko uczą się powtarzać zadania. Raja potrafi zamiatać, zmywać podłogę czy zrobić pranie ubrań, które dostaje do zabawy. Albert to majsterkowicz, montuje huśtawki z węży strażackich, odkręca śrubki i buduje legowiska z wiórów drzewnych i kartonów.

Obserwując zachowania naszej pary orangutanów można z łatwością dostrzec ich inteligencję i wrażliwość, która zasługuje na szacunek i potrzebę ochrony tego gatunku

Gatunek krytycznie zagrożony

Orangutany są gatunkiem krytycznie zagrożonym wyginięciem (wg Czerwonej Księgi Zwierząt IUCN). Zagraża im głównie:

• wycinka lasów pod uprawę palmy olejowej
• wycinka lasów dla pozyskiwania drewna
• pożary lasów
• przemysł wydobywczy (kopalnie)
• polowania i zabijanie orangutanów jako szkodników
• nielegalny handel zwierzętami

Przez nadmierną wycinkę deszczowych lasów Indonezji i Malezji zagrożone wyginięciem są też inne gatunki, np.: nosorożce, nosacze, pantery mgliste.

Olej palmowy

Olej palmowy produkowany jest z nasion olejowca gwinejskiego, palmy która jest endemicznym gatunkiem afrykańskim. Tam też był od wielu lat był produkowany i wykorzystywany na niewielką skalę. Od lat 70-80 XX zaczął być używany przez światowych producentów na masową skalę.

• 85% światowej produkcji oleju palmowego pochodzi z Indonezji i Malezji, jedynych krajów zamieszkiwanych przez orangutany
• Wydajność produkcji oleju palmowego z 1ha jest najwyższa spośród innych olejów roślinnych – 3,74 mega ton z 1ha rocznie (olej rzepakowy 0,67 MT z 1ha rocznie, olej sojowy 0,48 MT z 1ha rocznie).

• Przez 40 lat pod uprawę olejowca gwinejskiego wycięto 17 mln hektarów lasów (powierzchnia Polski 31 mln hektarów). Połowę powierzchni stanowiły lasy zamieszkiwane przez orangutany.

• Szacuje się, że do 2025 roku pod uprawę zostanie wycięte kolejne 15 mln hektarów

• Każdej minuty wycinana jest powierzchnia wielkości 27 boisk do piłki nożnej

• Według Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska, jeśli utrzyma się obecne tempo produkcji oleju palmowego to w 2022 roku zostanie zniszczonych 98% lasów Sumatry i Borneo.

• Wiele badań wskazuje, że przetworzony olej palmowy jest szkodliwy dla zdrowia.

Olej palmowy jest zawarty w 50% produktów, których używamy na co dzień:

• kosmetyki (szampony, mydła, pasty do zębów, balsamy, kremy, dezodoranty)
• żywność (płatki śniadaniowe, ciastka, chleby pakowane, frytki, sałatki, pizza, sosy, mrożonki, batoniki, chipsy, czekolady, lody)
• detergenty (płyny do szyb, czyszczenia łazienek i kuchni, proszki i płyny do prania)
• karmy i kosmetyki dla domowych zwierząt

Inne nazwy oleju palmowego

Olej palmowy jest mieszaniną różnych kwasów tłuszczowych, po oddzieleniu od siebie są używane pojedynczo, stąd te nazwy:

• olej palmowy
• ziarno palmowe
• siarczan sodowolauretowy
• kwas palmitynowy
• olej roślinny
• gliceryl
• kwas stearynowy
• stearynian
• palmitynian
• sodium palmate
• siarczan laurylowy
• tłuszcz roslinny
• palmityna
• Sodium Palm Kernelate
• Hydrated Palm Glycerides
• Alkohol Palmitylowy
• Olej z ziaren palmowych
• palmoleina

Cele kampanii

Dzięki naszej kampanii chcemy osiągnąć kilka ważnych celów:

• uświadomić jak wyjątkowymi i potrzebnymi zwierzętami są orangutany
• pokazać główne zagrożenia dla ich istnienia, w tym wycinki lasów tropikalnych pod plantacje palmy olejowej
• wskazać co każdy z nas może zrobić by poprawić los orangutanów oraz innych gatunków zagrożonych wyginięciem
• wykazać, że działając na rzecz orangutanów działamy też we własnym interesie, dbamy o swoje zdrowie.

Elementy kampanii

W ramach kampanii będziemy prowadzić różnorodne działania, np.:

1. Wystawa dzieł namalowanych przez naszą orangutanicę
2. Święto Orangutanów w gdańskim ZOO (14 października 2018 r.)
3. Spotkania z opiekunami małp człekokształtnych
4. Dedykowane lekcje dla dzieci i młodzieży
5. Dedykowany blog na www.zoo.gda.pl
6. Lista produktów bez oleju palmowego na stronie internetowej ZOO
7. Warsztaty tworzenia zabawek dla małp
8. Projekcje filmu WWF „Sos dla świata” poświęconego orangutanom i czynnikom zagrażającym ich istnieniu 
9. Zbiórka pieniędzy, które zostaną przekazane działającej w Malezji fundacji Hutan.
10. „Orangutani” mural w przestrzeni miejskiej
11. Autobus dedykowany kampanii (oklejony w dzieła naszej Rai)
12.  Edukacja MEGAbezpośrednia (ekspozycja info w małpiarni i w toaletach ZOO)
13.  Użycie motywu z prac Rai w okleinach np. samochodów służbowych GOZ, szafkach na bagaże itp.
14.  Dekalog świadomego konsumenta #olejolej – zbiór zasad dla wszystkich „wydrukuj i naklej na lodówkę”

Terminy

• 14 października 2018 Święto Orangutana w gdańskim ZOO
• Poszczególne działania będą rozłożone w czasie, począwszy od października 2018 do ferii zimowych 2019.
• Niektóre elementy kampanii, jak na przykład lekcje edukacyjne poświęcone orangutanom, będą dostępne w ofercie ZOO już na stałe.

Wskazówki jak można pomagać

• robiąc zakupy – czytajmy etykiety i wybierajmy produkty nie zawierające oleju palmowego. Na naszej stronie internetowej znajdziesz listę produktów, które nie zawierają oleju palmowego.
• kupujmy certyfikowane produkty drewniane (Forest Stewardship Council)
• nie marnujmy żywności
• w czasie egzotycznych wakacji unikajmy atrakcji wykorzystujących zwierzęta
• powiedzmy znajomym o naszej akcji
• wesprzyj zbiórkę pieniędzy na rzecz Fundacji HUTAN, działającej w Malezji na rzecz orangutanów

Chroniąc orangutany chronimy cały ekosystem lasów tropikalnych i własne zdrowie!

pw/mat. Gdański Ogród Zoologiczny

Ostatnia edycja: 26 września, 2018 o 18:58