Na wniosek Zarządu Dzielnicy nazwą jednej z nowych ulic zostaną upamiętnieni Jan i Maciej Kilarscy – ojciec i syn, wybitni oliwianie zasłużeni dla ratowania zabytków i pamięci historycznej Gdańska i Pomorza.

Nowa ulica o używanej dotychczas roboczej nazwie „Nowa Opacka” połączy w przyszłości aleję Grunwaldzką z ul. Czyżewskiego. Już dziś wyrosły przy niej nowe budynki mieszkaniowe, które wymagają adresu. Stosowną uchwałę w sprawie nadania nazwy ulicy Jana i Macieja Kilarskich ma przyjąć na czwartkowej sesji Rada Miasta Gdańska.

Intencją Rady Dzielnicy Oliwa było uhonorowanie ojca i syna – znamienitych gdańszczan, zasłużonych dla Oliwy, Gdańska i Pomorza. Rada Oliwy w swoim wniosku zwracała uwagę, że zmarły 7 stycznia 1951 roku i pochowany na cmentarzu oliwskim Jan Kilarski jest dotąd niedocenianą i niedostatecznie uhonorowaną postacią Panteonu zasłużonych dla Gdańska. Na upamiętnienie w przestrzeni Gdańska – Oliwy zasługuje również jego syn – Maciej Kilarski.

Załącznik graficzny do uchwały Rady Miasta Gdańka z 25 lutego 2021 roku

Jan Kilarski (ojciec)

Urodzony 21 II 1882 roku w Komarnie koło Lwowa Jan Kilarski to znany pedagog, krajoznawca, działacz turystyczny okresu przed i powojennego. To człowiek wielce zasłużony w propagowaniu polskości ziemi gdańskiej oraz osobiście zaangażowany w ratowanie gdańskich zabytków rozproszonych po działaniach wojennych w 1945 roku.

Jeszcze przed wojną, Jan Kilarski założył w Poznaniu Kółko Krajoznawcze Młodzieży Szkolnej i Związek Popierania Turystyki, organizował wczasy pracownicze, wycieczki młodzieży poznańskiej tak na terenie Polski jak i zagraniczne. Był  autorem m.in. Przewodnika po Wielkopolsce (1938). Od roku 1934 podjął pracę w wydawnictwie R. Wegnera jako redaktor cyklu monograficznego Cuda Polski, w ramach tej serii autor monografii Gdańsk (1937, wydane także w języku angielskim). W sierpniu 1939 objął stanowisko dyrektora filii wydawnictwa w Warszawie, po wybuchu II wojny światowej w latach 1939–1941 we Lwowie, gdzie nauczał w liceum i gimnazjum. W Gdańsku od 5 IV 1945, w składzie Grupy Operacyjnej Ministerstwa Oświaty organizującej szkolnictwo średnie i wyższe oraz zabezpieczającej gdańskie mienie kulturalne, od tego miesiąca naczelnik Wydziału Kultury Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Zasłużony w ratowaniu gdańskich zabytków (we współpracy z Erichem Volmarem poszukiwał i zwoził gdańskie zabytki sztuki, składując je w spichlerzu opackim w Oliwie. Był współorganizatorem Muzeum Miejskiego, późniejszego Muzeum Narodowego, miał duży wpływ na polskie nazewnictwo w Gdańsku po roku 1945, autor przewodnika Gdańsk miasto nasze. Przewodnik po Gdańsku starym i nowym (1947), Poznaj Gdańsk (1949), w latach 1946–1950 prowadził na  Politechnice Gdańskiej wykład Poznanie Gdańska, nauczał matematyki w  V Liceum Ogólnokształcącym w Oliwie i w strukturach późniejszej Wyższej Szkoły Pedagogicznej, organizował kursy przewodników.

W 1948 oskarżony przez kilku publicystów o wojenną współpracę z Niemcami, aresztowany na 2 miesiące (w areszcie w Krakowie), zrehabilitowany (uznano, że publikacje z okresu wojny przyniosły polskości korzyści), podupadł jednak na zdrowiu. Kolejne prace wydał pod pseudonimem, praca o Gdańsku (z rysunkami swojego syna  Macieja) ukazała się anonimowo w języku angielskim (Gdańsk – Gateway of Poland, 1949.)

Zmarł 7 stycznia 1951 roku. Pochowany na cmentarzu w Oliwie.

Maciej Kilarski (syn)

Urodzony 24 lutego 1922 roku w Poznaniu, historyk sztuki, konserwator zabytków. Uczeń gimnazjum w Poznaniu, od 1939 roku z rodziną we Lwowie, gdzie w 1941 na politechnice zaczął studiowanie architektury, po 1945 kontynuował na uniwersytecie w Krakowie, następnie w Katedrze Historii Architektury Politechniki Gdańskiej. Od 1952 roku pracował w gdańskim oddziale Przedsiębiorstwa Państwowego Pracownie Konserwacji Zabytków. Zaangażowany w sprawy odgruzowania, zabezpieczenia zabytków i odbudowy historycznych części miasta Gdańska (m.in. przedproża, Dom Ławników).

Od 1956 (na zlecenie wojewódzkiego konserwatora zabytków) związany z zamkiem w Malborku: w latach 1961–1991 był kustoszem, następnie kuratorem Muzeum Zamkowego. Mieszkając w Oliwie, codziennie dojeżdżał do Malborka. Pozostała po nim bogata spuścizna rysunków, grafik, akwarel, pasteli, także portretów. W 2001 roku wyróżniony pierwszą Nagrodą im. prof. Jerzego Stankiewicza. Zmarł 28 września2003 roku w Gdańsku. Pochowany na cmentarzu w Oliwie.

Życiorysy na podstawie Gedanopedii

Po prawej stronie zdjęcia, w kierunku lasu biegnie ulica Jana i Macieja Kilarskich   fot. Tomasz Strug

Jako ciekawostkę warto przypomnieć, że pierwotnie Jan i Maciej Kilarscy mieli być patronami innego miejsca w Oliwie.

Rada Dzielnicy Oliwa już w marcu 2018 roku wystąpiła z uchwałą wnioskującą o nadanie placowi położonemu w obrębie ulic: Wita Stwosza, Żeromskiego, Grottgera nazwy Plac Jana i Macieja Kilarskich. Wniosek ten uzyskał jednogłośnie aprobatę ówczesnej Komisji Kultury i Turystyki Rady Miasta Gdańska.

Ostatecznie jednak Zarząd Dzielnicy odstąpił od tej lokalizacji, przychylając się do próśb płynących od osób i środowisk chcących upamiętnić w tym miejscu piosenkarkę Irenę Jarocką. Powoływano się wówczas na wcześniejsze, rozmowy z prezydentem Pawłem Adamowiczem, o których Rada Dzielnicy Oliwa oraz Komisja RMG nie miała wiedzy.

W związku z tym, spełniając wolę Rady Dzielnicy Oliwa o upamiętnieniu Jana i Macieja, Zarząd Dzielnicy zawnioskował o nadanie tzw. „ul. Nowej Opackiej” w Gdańsku – Oliwie imienia Jana i Macieja Kilarskich.

Maciej Kilarski jest już patronem bulwaru nad Nogatem, przed zamkiem krzyżackim w Malborku.

Ts