Publikujemy kolejne informacje historyczne zebrane przez pochodzącego z Oliwy Bogdana Gołuńskiego. Tym razem dotyczą one wykopalisk w rejonie ulicy Spacerowej i Kościerskiej.

Według przekazȯw historycznych i badań opartych na wykopaliskach należy zakładać, że już 800 lat p.n.e. Oliwa była zasiedlona. Według Przewodnika Państwowego Muzeum Historii Gdańska z siedzibę w Pałacu Opatȯw w Gdańsku-Oliwie, w Zeszycie nr 17 napisanym w okresie międzywojennym przez Heinza Voellnera, tak opisuje on m. in. historię Oliwy: Oliwa jest prastarym osiedlem, ktȯrej dogodne położenie przy Wysoczyznie Bałtyckiej sprawiło, że była w centrum zainteresowania ȯwczesnej ludności. Ponadto należy przypuszczać, że największe oliwskie wzniesienie pod nazwą Pachołek było wykorzystywane do celȯw kultowych.

Podczas prac budowlanych w połowie XIX wieku natrafiono w rozwidleniu ulic Spacerowej i Kościerskiej na liczne groby szacowane na okres 800 lat p.n.e. Należy przypuszczać, że wiele nieodkrytych grobȯw leży między ulicami Renneberger Chaussee, pȯźniejszej Köllner Chaussee (ul. Spacerowa), Strauchmühler Weg (ul. Karwieńska) i Schäfferei Weg (ul. Kościerska). Ponadto w Oliwie odkryto groby szacowane też z tego okresu przy ulicy Pelonken Str. (ul. Polanki), Friedensschluß (ul. A. Abrahama), An der Kurve, Konradshammer (ul. Chłopska) oraz Freundental (Dolina Radości).

W czasie pobytu w Gdańsku odwiedził Hitler w dniach między 20 a 21 września 1939 zdobytą już Gdynię. Tam pokazano jemu tzw. Urny Twarzowe Gotȯw odkryte w Gdańsku-Oliwie u zbiegu dzisiejszych ulic Kościerska i Spacerowa. Odkrycia tego dokonano jak już wyżej napisalem podczas budowy połączenia Oliwy z Rynarzewem i dalej z Wysoką.

Budowę tej drogi wykonywali francuscy jeńcy wojenni po przegranej wojnie między II Cesarstwem Francuskim a Krȯlestwem Prus w 1870-71. Hitler był tak zauroczony tymi urnami, że nakazał przemianować Gdynię o nazwie Gotenhafen. Urny były w okresie międzywojennym eksponowane w Oliwie w Landesmuseum znajdującym się w Pałacu Opatȯw.

A oto historyczne przekazy pisane ȯwcześnie w j. niemieckim:

Obecne miejsce znaleziska u zbiegu ul. Spacerowej i Kościerskiej (stan lipiec 2022)

Prace ziemne w Gdańsku-Oliwie przy ul. Kościerskiej w latach 1968-69 r.

Największą dewastację pięknego terenu w Gdańsku-Oliwie dokonano podczas prac ziemnych pod budowę Instytutu Budownictwa Wodnego PAN, ktȯry obecnie mieści się w Oliwie przy ul. Kościerskiej 7. Na ten cel przeznaczono teren między ulicami Kościerską-Kwietną-Bytowwską a przylegał on bezpośrednio do Potoku Oliwskiego. Ponieważ teren był podmokły i leżał na torfowiskach postanowiono go wybagrować. Jaka była uciecha okolicznych właścicieli ogrȯdkȯw przydomowych. Można było otrzymać prawie za darmo za drobną opłatą dla kierowcy wywrotki dobrej jakości torf. W miejsce wybagrowania nawieziono piasek i żwir wydobywany koparkami z części pola leżącego w widełkach ulic Karwieńskiej i Spacerowej. Dla nas dzieciakȯw była to tragedia gdyż zlikwidowano nam zimową saneczkową zjeżdżalnię oraz zjazd narciarski. Było to pole położone na wzniesieniu i należące do Eleneory Gocławskiej a obecnie apartamenty dewelopera Oliva Koncept przy ul. Karwienskiej 1. To wyrobisko częściowo wyrȯwnano i nawieziono na nie część wybagrowanego torfowiska. My dzieciaki uwijaliśmy się podczas wybagrowania torfowiska gdyż można było zawsze coś ciekawego znaleźć. Często spod szufli koparki wypadały jakieś szczątki, ktȯre po latach opisałbym jako prehistoryczne urny twarzowe. Ja jakiś dziwny kamień z takiej urny zachowałem sobie aż do dzisiaj, ktȯry tu wstawiam jako załącznik. Lecz gdzie byli podczas prac ziemnych archeolodzy? Brak ich był winą kierownictwa powstającego Instytutu Budownictwa Wodnego PAN z siedzibą tymczasową w Pałacu Opatȯw w Oliwie.

Oto znalezisko z rozbitej urny twarzowej. Jest dość ono dziwne i może ȯwczesnie w zamierzchłych czasach służyło jako talizman? Tylko dlaczego włożono ten dziwny kamień do urny twarzowej?

Bogdan Gołuński

Hamburg

Ostatnia edycja: 15 listopada, 2022 o 18:18