Niewielu mieszkańców dużych i mniejszych miast świadomych jest, że miasta są również środowiskiem życia ciekawego gatunku ptaka drapieżnego należącego do grupy sokołów, a mianowicie pustułki (Falco tinnunculus).

Ciekawostką jest fakt, że gatunek ten wytworzył dwie populacje: miejską i wiejską.

Pierwsza zamieszkuje obszary zurbanizowane, gniazdując często nawet w centrach aglomeracji, druga (znajdująca się w szybkim zaniku) zasiedla tereny otwarte, charakteryzujące się występowaniem szpalerów wysokich drzew (np. topól), pastwisk, łąk i rozproszonej zabudowy wsi i małych miasteczek.

Na obszarach miejskich pustułki przystępują do rozrodu w różnego rodzaju zakamarkach i niszach wysokich budynków, zarówno mieszalnych (wieżowce), jak i przemysłowych (hale, magazyny) oraz kościołów. Ptaki z populacji wiejskich częściej gniazdują na drzewach, wykorzystując odpowiednio duże dziuple lub opuszczone gniazda innych gatunków ptaków (np. wron). Jednakże również w przypadku osobników z populacji wiejskiej coraz częściej obserwuje się wykorzystywanie do gniazdowania najwyższych budynków w małych miejscowościach i miasteczkach.

Również na obszarze aglomeracji Trójmiasta można obserwować te piękne sokoły.

fot. Janina Woszczyńska

Od 2014 roku realizowany jest projekt pod interesującym tytułem ?Falco gedanense, czyli pustułka z gdańskiego zaułka?, który współfinansowany jest przez Miasto Gdańsk i Grupę Lotos. Projekt przygotowany został przez koleżankę Justynę Manuszewską dla Stowarzyszenia Gdański Animals Towarzystwo Pomocy Zwierzętom.

Projekt składa się z dwóch części. Po pierwsze to stworzenie odpowiednich i bezpiecznych miejsc gniazdowania dla pustułek. Działania te polegają na montażu specjalnych budek lęgowych, w których ptaki te mogą bezpiecznie odbywać lęgi. Jest to tym bardziej ważne, gdyż wskutek modernizacji budynków dostępność potencjalnych miejsc gniazdowania w centrach miast szybko maleje.

W 2014 roku w Gdańsku i Sopocie zostało zainstalowanych 20 budek lęgowych dla pustułek, w tym na budynkach pozostających w zarządzie spółdzielni mieszkaniowych Morena, VII Dwór i kilku innych. Sposób zawieszenia tych budek zaprojektowany jest tak, aby w żaden sposób nie naruszał estetyki ścian budynków, których część jest już po modernizacji oraz żeby był całkowicie bezpieczny dla mieszkańców.

Druga część projektu to stworzenie możliwości podglądania życia naszych skrzydlatych sąsiadów. Stało się to możliwe po zamontowaniu specjalnej kamery przy budce lęgowej na Oruni, w której (a właściwie na której) w tym sezonie lęgowym do gniazdowania przystąpiła para pustułek. Życie tych ptaków można obserwować przez całą dobę i na żywo dzięki transmisji na stronie internetowej Centrum Pomocy Dzikim Zwierzętom ?Przystań?, do czego serdecznie namawiam.

fot. Pan Maciej

W 2015 roku członkowie i sympatycy Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (OTOP) zrzeszeni w Trójmiejskiej Grupie OTOP podjęli się przeprowadzenia monitoringu zasiedlenia wywieszonych dla pustułek budek. Do każdej budki lęgowej przypisany został obserwator, którego zadaniem jest prowadzenie regularnych kontroli ?swojej? budki, w celu stwierdzenia, czy budka zostanie zasiedlona przez sokoły.

Do połowy maja pustułki obserwowane były przy dziewięciu budkach lęgowych. Zebrane dane (obserwacje) wskazują, że ptaki przystąpiły do składania jaj w trzech budkach. Są to budki na budynkach przy ulicy Wita Stwosza w Oliwie, przy ulicy Perłowej na Oruni i przy ulicy Marusarzówny we Wrzeszczu. Pozostałe sześć budek lęgowych odwiedzanych przez ptaki zostały zapewne ?zawłaszczone? przez poszczególne pary pustułek, jako potencjalne miejsca gniazdowania w następnych sezonach lęgowych. Pustułki należą do ptaków terytorialnych ? pary ptaków bronią pewnego obszaru przed innymi pustułkami, traktując go jako swój dom. Często bywa tak, że w granicach swojego terytorium dana para pustułek ma kilka potencjalnych i dogodnych miejsc gniazdowania. Można przypuszczać, że jako takie dodatkowe miejsca gniazdowania traktowane będą zapewne te budki, przy których w tym sezonie już zaobserwowano pary ptaków. W przypadku, gdy para pustułek utraci wykorzystywane w danym sezonie lęgowym miejsce gniazdowania, w kolejnym będzie mogła wykorzystać zapasowe miejsca do odbycia lęgu.

W kolejnych latach oczekujemy wykorzystywania przez pustułki coraz większej liczby budek lęgowych, czego ptakom i nam wszystkim (obserwowanie tych pięknych sokołów pozostawia niezatarte wrażenia) gorąco życzę.

Dariusz Ożarowski

Trójmiejska Grupa OTOP

fot. Adam Rydzewski

Ostatnia edycja: 20 września, 2016 o 12:42