Noc Muzeów w Oliwie
Europejska Noc Muzeów to noc, gdy cała Metropolia nie zasypia przed 1 w nocy. Wydarzenie, w którym wspólnie biorą udział muzea, galerie, instytucje z Gdańska, Gdyni, Sopotu, Tczewa, Pruszcza Gdańskiego oraz Wejherowa.
Ponad 50 parterów przygotowuje specjalny program, aby zaskoczyć zwiedzających. Podczas nocnego zwiedzania nie braknie licznych koncertów, happeningów, rekonstrukcji historycznych oraz konkursów. Mnóstwo z przygotowanych wydarzeń opiera się na lokalnej kulturze i mniej znanej historii. Inicjatywy nie tylko wzbogacają ofertę kulturalną, ale także zbliżają mieszkańców i instytucje w Metropolii.
Komunikacja: W trasę wyruszą tramwaje nocnej linii N0 w relacji: Łostowice Świętokrzyska – Chełm – Armii Krajowej – Brama Wyżynna – Dworzec Główny – Opera Bałtycka – Mickiewicza – Zaspa – Przymorze – Oliwa.
Tramwaje będą kursować od około godz. 23:30 do godz. 04:00 nieprzerwanie z częstotliwością co 40 minut.
Na linii będzie obowiązywać taryfa nocna.
Linia będzie obsługiwana wyłącznie przez pojazdy niskopodłogowe.
Ponadto, wybrane kursy autobusowych linii nocnych N1, N3, N4, N5, N6, N8 i N13 zostaną zasilone autobusami przegubowymi.
Oliwska część Nocy Muzeów:
Instytut Pamięci Narodowej
ul. Polanki 124B, Gdańsk
godziny otwarcia: 19:00-01:00
Wstęp: wolny
O godzinie 19.15 zostanie wyświetlona prezentacja multimedialna pt. ?Ruchy anarchistyczne w Polsce w latach 80-tych?, której towarzyszyć będzie komentarz autorów. Po prezentacji odbędzie się spotkanie z zaproszonym gościem, Januszem Waluszko ? jednym z liderów Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego, organizacji anarchistycznej powstałej w Gdańsku w 1983 r. Sama prezentacja będzie prezentowana cyklicznie zwiedzającym do godz. 01.00.
Ponadto ponownie dla zwiedzających zostaną otwarte magazyny archiwalne IPN. Pracownicy pionu archiwalnego gdańskiego IPN dla zwiedzających przygotowali z okazji 25. rocznicy wizyty papieża Jana Pawła II w Trójmieście również wystawę o Operacji ?Zorza II?, a także stanowisko, na którym będzie prezentowana działalność podziemnej drukarni.
Wstęp bezpłatny, zapraszamy serdecznie!
Program:
19:15 ? pierwszy pokaz prezentacji multimedialnej ?Ruchy anarchistyczne w Polsce w latach 80-tych?wraz z komentarzem autorów
20:00 ? spotkanie i rozmowa z zaproszonym gościem Januszem Waluszko
20:30 – 01:00 ? wystawa i pokazy prezentacji multimedialnej ?Ruchy anarchistyczne??Grupy maksymalnie do 50 osób. Od godz. 20:30 pokazy co godzinę (ostatnia grupa o 24:00).
?25. rocznica pielgrzymki Jana Pawła II w Trójmieście. Operacja Zorza II?
19:00-01:00 ? prezentacja wystawy
?Noc pośród teczek?
19:00-01:00 ? zwiedzanie magazynów i prezentacja zbiorów archiwalnych IPN w Gdańsku
?Podziemna drukarnia?
godz. 19:00- 01:00 ? pokazy pracy podziemnej drukarni
Muzeum Techniki – Oddział Zabytkowa Kuźnia Wodna w Oliwie
ul. Bytowska 1a, Gdańsk
godziny otwarcia: 19.00 ? 1.00
wstęp: 1 zł
Program:
19.05:
– godz. 19:00 i 24:00 – pokaz kucia stali
– godz. 20:00-22:00 – zakończenie ?Raidu Kowala?, prezentacja zabytkowych pojazdów na terenie obiektu
20.05:
– dodatkowo: otwarta wystawa pt. 60-lecie FSO
– godz. 12:00 ? 16:00 – dogrywka Nocy Muzeów, pokaz zabytkowych pojazdów z Raidu
MUZEUM NARODOWE W GDAŃSKU :
www.muzeum.narodowe.gda.pl
Oddział Etnografii ? Spichlerz Opacki
ul. Cystersów 19, Gdańsk
Godziny otwarcia: 19:00 – 01:00
Wstęp: 1 zł
Program:
INDIAŃSKA NOC
19.15 – 20.15 – dla dzieci opowieści o Indianach i dżungli w ramach zajęć pt Wioska indiańska? w wykonaniu Łowców Słów (Elżbieta i Grażyna Stanilewicz)
20.30 – 22.00 – prezentacje podróżnicze Michała Kochańczyka i Agnieszki Wojteckiej na temat Indian Ameryki Płd.
22.00 – 23.00 – spotkanie z autorem wystawy ?Bora-Indianie Amazonii? Markiem Wołodźko, podpisywanie katalogu
Ponadto można zwiedzić wystawę stałą ?Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego?, kończącą się wystawę czasową ?Bora-Indianie Amazonii. Ludzie koki, ampiri i tytoniu? pozyskać promocyjnie (w cenie 1 zł) wydawnictwa i plakaty muzealne
Mija 520 lat od odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. To już ponad pół tysiąclecia ? dużo w skali pojedynczego człowieka, nie tak wiele w kontekście historii ludzkości. Przez ten czas wiele się zmieniło, nastąpiło ogromne przyspieszenie rozwoju naszej cywilizacji. Dzięki komunikacji lotniczej świat znacznie się skurczył i przybliżył, a z kolei media (TV, internet) pozwalają dziś zobaczyć odlegle miejsca i dowiedzieć się czegoś o świecie bez wychodzenia z domu.
Jak z tymi zmianami radzi sobie rdzenna ludność Ameryki Południowej i czym było dla niej nasze odkrycie ich świata?
Temat ten niezwykle interesuje współczesnych etnologów. Docierają oni między innymi w odlegle zakątki dorzecza Amazonki, aby się przyjrzeć kulturze współczesnych Indian, spróbować ją zrozumieć w jej różnorodności i nam ją przybliżyć. Tym tropem podążył także antropolog Marek Wołodźko, dla którego grupą odniesienia stali się Indianie Bora z Amazonii peruwiańskiej. Przebywając już wielokrotnie wśród Bora, utrwalił za pomocą zdjęć stan współczesnej kultury tego ludu. Fotografie, wraz z jego komentarzami, mieszczą się w nurcie tzw. antropologii wizualnej, dyscypliny starającej się powiedzieć coś istotnego o świecie za pomocą obrazu fotograficznego.
Wystawa ? przygotowana przez Muzeum Etnograficzne w Toruniu w 2010 roku ? jest oparta na materiale fotograficznym, filmowym i dźwiękowym zebranym w 2009 roku wśród Bora żyjących nad rzekami Ampiyacu, Yaguasayacu, Zumun i Nanay w Amazonii peruwiańskiej. Obecna gdańska edycja wystawy jest poszerzona o obiekty kultury materialnej Bora i materiał filmowy zebrany przez badacza podczas dwóch kolejnych wyjazdów: wiosną i jesienią 2011 roku. Gdańską edycję wystawy zaprezentowano dodatkowo w specjalnej scenografii przybliżającej klimat miejsca.
Bora to Indianie amazońscy żyjący obecnie w Peru oraz na pograniczu peruwiańsko-kolumbijskim i w Brazylii, gdzie w zasadzie rozpłynęli się w wieloetnicznym środowisku. Bora wraz z innymi grupami ? Huitoto, Ocaina, Muinane, Mira?a, Resigaro ? należą do areału kulturowego, który w literaturze antropologicznej przywykło się nazywać gente del centro (?ludzie centrum?). Pierwsze kontakty z Bora nawiązywali misjonarze w XVII wieku. Intensywniejsze kontakty z tym ludem nastąpiły w okresie boomu kauczukowego na przełomie XIX i XX wieku, choć często miały one w efekcie charakter eksterminacyjny i wyniszczający tę kulturę. W latach 30. XX wieku Bora zostali przesiedleni z Kolumbii na obecne obszary w Peru, a na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku zaczęli się osiedlać na obrzeżach Pevas ? starej metyskiej osady przy ujściu Ampiyacu do Amazonki.
Bora do dzisiejszego dnia zachowali wiele aspektów swej tradycyjnej kultury, na przykład kopieniaczą uprawę ziemi, polowania, rybołówstwo oraz fiesty będące znaczącym elementem ich obrzędowości. Liczba fiest dochodzi nawet do kilkunastu w ciągu roku i zamyka się nie tylko w obrębie własnej grupy. Ważnym aspektem zachowania tożsamości jest obszar kultury związany z koką, ampiri i tytoniem. Używane są one zarówno do celów rytualnych, jak i na potrzeby życia codziennego. Ich znaczenie w kulturze Bora jest tak duże, że dla odróżnienia tej społeczności od innych grup tubylczych nadano im hiszpański etnonim gente de la coca (?ludzie koki?). Koka, ampiri i tytoń są używane głównie przez mężczyzn. Każda z nich według Bora jest ludzka i święta zarazem. Efekt zażywania substancji rytualnych, jeśli się je stosuje zgodnie z tradycją, jest pozytywny, obronny i przeciwdestrukcyjny. Tylko złe, niezgodne z tradycją stosowanie daje skutki negatywne.
Obecnie w wyniku egzystowania obok siebie społeczności tubylczych z narodowo-metyskimi uwidacznia się coraz większy synkretyzm kulturowy ? wymieszanie i przenikanie cech kulturowych. Ludzie Bora oprócz wciąż jeszcze plecionych przez siebie koszy i wypalanych naczyń glinianych używają także plastikowych misek, metalowych naczyń i garnków, a prócz tradycyjnych pułapek na zwierzęta ? również broń palną. Ważnym miejscem i centrum życia w obrębie osad Bora były i jeszcze są maloki ? tradycyjne duże chaty komunalne, pod których dachem toczyło się normalne i obrzędowe życie kilku lub kilkunastu spokrewnionych ze sobą rodzin. Obecnie maloka to miejsce spotkań i wspólnie obchodzonych świąt, a ludzie zamieszkują w pojedynczych drewnianych domach krytych liśćmi palmowymi. W domach są meble: stoły, ławy, nawet święte obrazy, a w ostatnim czasie także komputery. Oprócz trzech tradycyjnych używek doszła także wódka z trzciny cukrowej, tzw. trago. Bora zachowali swoje tańce i pieśni. Na co dzień noszą się po europejsku, tylko na występy przed turystami wyglądają tak, jak wymaga tego tradycja.
Działalność misji spowodowała przyjęcie i włączenie do świata tubylczych wierzeń etykę i religię chrześcijańską. Edukacja szkolna nie tylko daje dzieciom znajomość języka hiszpańskiego, ale także rozszerza ich horyzonty na świat zewnętrzny, dając im zarazem inny punkt widzenia na swoją własną kulturę. A jednak mężczyźni Bora wciąż w tym samym miejscu ? w patio de la coca ? po prawej stronie od wejścia do maloki, obok bębnów manguare siadają wieczorami w krąg na niewielkich drewnianych stołkach i żują kokę. Podają sobie ampiri w plastikowych buteleczkach i drewnianym patyczkiem nakładają na język. Palą ręcznie robione papierosy mapacho. Czyżby świat używek był najtrwalszym elementem własnej kultury, najdłużej opierającym się wzorom świata zewnętrznego?
Badana społeczność przyjmuje etnologa, daje mu kawałek podłogi i słupy do przywiązania hamaka, pozwala się podglądać, opisywać, żyć wśród nich. Etnolog przygląda się badanemu ludowi, a oni przyglądają się jemu. Nie ma relacji jednostronnej. Badacz w tak odmiennym kodzie kulturowym traktuje aparat fotograficzny jak notes, w którym zapisuje wszystkie zaistniałe sytuacje, z którymi ma do czynienia. Autor prezentowanych na wystawie fotografii przyznaje ze szczerością, że czasami robił zdjęcia z trzech powodów: 1) ponieważ niejednokrotnie nie wiedział, co ze sobą zrobić, a jedyne, co rozumiał, to to, jak działa aparat; 2) gdy robił zdjęcia, nie wiedząc, co się dzieje, ale miał nadzieję, że kiedyś patrząc na nie, zrozumie to; 3) robił zdjęcia w zachwycie nad pięknem świata, którego miał szczęście dotknąć i które chciał utrwalić.
Etnolog w terenie często nie rozumie w danym momencie tego, co się dzieje, spotyka się z danym faktem kulturowym po raz pierwszy, jednak chwyta za aparat i go utrwala. Powstają setki portretów, zarejestrowane zostają zajęcia, życie codzienne, święta, polowanie, odpoczynek, praca, radość, zdziwienie, smutek, zwykłe i odświętne bytowanie. Na ile te obrazy mówią same za siebie, na ile trzeba je zinterpretować? Gdzie jest granica tych interpretacji? Jaka jest przyszłość antropologii wizualnej? Czy może być narzędziem poznawania odmiennych kultur? Miejmy nadzieję, że wystawa w jakimś stopniu odpowie na te pytania.
Marek Wołodźko: antropolog, freelancer, doktorant w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej w Poznaniu. Prowadził badania etnograficzne w Amazonii wenezuelskiej, ekwadorskiej, kolumbijskiej i peruwiańskiej wśród Indian E??apa, Hodi, Saneme, Makiritare, Kofan, Arabela, Huitoto, Bora oraz w Kanadzie w Kolumbii Brytyjskiej.
Przy okazji wystawy chcemy umożliwić pogłębianie wiedzy na temat Indian z Amazonii. Dla grup gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych proponujemy lekcje w postaci prezentacji autora wystawy Marka Wołodźko. Dla indywidualnych zwiedzających w jeden weekend miesiąca będziemy prezentować cykl spotkań z badaczami i podróżnikami penetrującymi południowoamerykański kontynent. Spotkania zatytułowaliśmy ?Indianie Amazonii ? 520 lat po odkryciu Ameryki?. Także cykliczna, przypadająca 19 maja impreza Noc Muzeów zostanie powiązana z tematem Indian.
Oddział Sztuki Nowoczesnej (Pałac Opatów w Oliwie)
ul. Cystersów 18
godziny otwarcia: 19.00 -1.00
wstęp: 1 zł
Program:
Do zwiedzania:
– Galeria Stała Polskiej Sztuki Nowoczesnej
– ?Pronaszkowie. Przestrzenie teatru?
– ?Za żelazną kurtyną. SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE 1945 – 1989. PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO?
Do działania:
19.00 ? 22.00 Zabawa w projektowanie scenografii według Andrzeja Pronaszki
Warsztaty plastyczne nie tylko dla dzieci!
Będziemy projektować kostiumy i dekoracje teatralne, czerpiąc inspirację z dzieł Andrzeja Pronaszki, używając figur geometrycznych i wyszukując z palety barw ?czyste? kolory, a także wykorzystując do tego celu niekonwencjonalne materiały.
Zajęcia prowadzą Małgorzata Abramowicz i Joanna Szymula-Grygiel.
19.30 i 21.30 Fascynacje kolekcjonera. O wystawie Za żelazną kurtyną. SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE 1945 -1989. PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO opowie właściciel kolekcji Piotr Nowicki. Spotkanie z Piotrem Nowickim, właścicielem kolekcji i Prezesem Fundacji Polskiej Sztuki Nowoczesnej, założonej przez niego w Warszawie w 1985 roku. Jest on jednocześnie kuratorem ekspozycji.
20.30 Totalitaryzm w sztuce: socrealizm i sztuka III Rzeszy
Wykład wygłosi Małgorzata Paszylka-Glaza, która opowie o zagrożeniach wynikających ze sztuki ?tylko? ideologicznej.
20.30 Awangarda i co jeszcze?
Grażyna Szcześniak oprowadzi Państwa po sztuce współczesnej eksponowanej w Galerii Stałej Pałacu Opatów.
19.00 ? 00.30 Leszek Krutulski, Półportret
Leszek Krutulski, Półportret
w godz. od 19.00 do 00.30
Już po raz drugi w Gdańsku zielonogórski artysta Leszek Krutulski zrealizuje swoją akcję artystyczną pt.: Półportret. Tym razem jego atelier stanie się jedna z sal barokowego zabytku, Pałacu Opatów, który jest siedzibą oddziału Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Zapraszamy do udziału w sesji fotograficznej, której efektem będzie Państwa półportret. Wykonany nocą, 19 maja 2012 roku, zostanie powtórzony za 10 lat, aby stać się komplementarnym zapisem zmieniającego nas czasu. Akcja ta służy utworzeniu kolekcji portretów. Dziś artysta tworzy zdjęcie połowy twarzy modelki, modela po to, aby po upływie dekady ?dokończyć? to zdjęcie, poprzez sfotografowanie drugiej połowy twarzy. Artysta we wnętrzu galerii zaprezentuje także przykłady zrealizowanych już w cyklu prac.
Dla wielu widzów atrakcyjnym może być również fakt, że fotografie będą wykonane analogowo, tradycyjnym aparatem skrzynkowym, a obraz utrwalony na negatywie. W późniejszym czasie, po wywołaniu negatywu i wykonaniu powiększeń na papierze, artysta obiecuje ofiarować odbitkę sportretowanym. Pierwsza sesja, którą zrealizowaliśmy w październiku 2011 roku zakończyła się 106 portretami gdańszczanek i gdańszczan. Aby nasz półportret był pełniejszy, spotkajmy się z artystą podczas tegorocznej nocy muzeów!
Leszek Krutulski ? artysta fotograf, wykładowca akademicki, współtwórca Galerii ?po?, twórca archiwów. Od trzech dekad zajmuje się fotografowaniem. Doktorat z fotografii na ASP w Poznaniu. Pracuje jako wykładowca w Instytucie Sztuk Wizualnych Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Zielonogórskiego. W swojej praktyce artystycznej zajmuje się dokumentowaniem czasu, historii oraz podtrzymywaniem pamięci o ludziach i miejscach. Od kilku lat archiwizuje i digitalizuje zbiory negatywów szklanych z lat 1911-1933, śląskiego fotografa atelierowego Otto Eichlera. Tym samym, przywraca porzucone obrazy historii, współczesności. Półprortet jest odwołaniem do idei kolekcjonowania i tworzenia zbioru: kolekcji portretów, które z czasem z dokumentu staną się symbolicznym zapisem przemijania.
http://archiwumkrutulskiego.pl/
Do zwiedzania:
Za żelazną kurtyną. SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE 1945 -1989. PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO – Wystawa czynna: 13.04 – 17.06.12 r.
Wystawa „Za żelazną kurtyną, SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE. 1945 -1989. ?PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO” zaprezentuje najważniejsze zjawiska artystyczne w dwóch krajach byłego bloku komunistycznego. Ekspozycja oraz towarzyszące jej publikacje mają na celu pokazanie złożoności zjawisk artystycznych w kontekście politycznym w Polsce i Związku Radzieckim. Na wystawie zostaną zaprezntowane dzieła sztuki najwybitniejszych artystów polskich i rosyjskich związanych zarówno z nurtem sztuki oficjalnej jak i nurtem sztuki niezależnej w latach 1945-1989.
Ekspozycja zostanie zbudowana w układzie chronologicznym, według działów tematycznych: Triumf ideologii, Prekursorzy, Druga awangarda, 15% abstrakcji, Figuracje, Znak i znaczenie, Sztuka sprzeciwu, Transformacja.
Od sierpnia 2012 roku wystawa, dzięki wspólpracy z Instytutem Adama Mickiewicza, będzie prezentowana w Wszechrosyjskim Muzeum Sztuki Dekoracyjno-Użytkowej i Ludowej (VMDPNI) w Moskwie.
Piotr Nowicki o wystawie:
Problematykę sztuki oficjalnej prezentujemy w dziale Triumf ideologii, pokazując dzieła reprezentatywne dla realizmu socjalistycznego, zaangażowane w idee komunizmu, a zgrupowane wokół haseł takich jak: Rewolucja, Lenin?Stalin, Wielka Wojna Ojczyźniana, Przekujemy miecze na lemiesze, Szczęśliwy człowiek, Inteligencja. W Polsce socrealizm jako jedynie słuszny styl w sztuce obowiązywał w latach 1949? 1955 i nie miał tak silnego wpływu na twórców jak w Związku Radzieckim. Ten okres jest zasygnalizowany kilkoma pracami artystów, którzy byli zaangażowani w budowę nowej Polski ze względu na swoje jeszcze przedwojenne lewicowe poglądy.
W tym miejscu należy wspomnieć o Katarzynie Kobro i Władysławie Strzemińskim, którzy byli łącznikami pomiędzy pierwszą, przedwojenną awangardą a twórcami niezależnymi, próbującymi odnaleźć się w nowej rzeczywistości tuż po zakończeniu II wojny światowej. Twórczości Kobro i Strzemińskiego poświęcony jest niewielki, ale istotny fragment ekspozycji pt. Prekursorzy.
Równoległa część ekspozycji poświęcona jest tak zwanej Drugiej awangardzie w Polsce. W Krakowie Tadeusz Kantor wraz z Jonaszem Sternem, Erną Rosenstein i innymi artystami reaktywował działającą przed wojną Grupę Krakowską. Artyści, mimo swoich lewicowych poglądów, nie podjęli haseł realizmu socjalistycznego i zachowali całkowitą niezależność artystyczną w powojennej rzeczywistości realnego socjalizmu.
W 1960 roku sekretariat KC PZPR opublikował dokument Wytyczne w sprawie polityki kulturalnej w dziedzinie plastyki. Określał on między innymi w procentach dopuszczalny udział sztuki abstrakcyjnej w wystawach. Kuriozalna uchwała zwana ?15 procent wolności artystycznej? była dla artystów impulsem do podjęcia gry z władzami, a w praktyce do korzystania ze znacznie większej wolności niż zadekretowane 15 procent abstrakcji.
W 1962 roku Moskiewski Obwodowy Związek Artystów Plastyków z okazji swego 30-lecia przygotował wystawę w Centralnej Sali Wystawowej Maneż, na której pokazano prace ?zapomnianych? malarzy radzieckich. W małych pomieszczeniach na antresoli wielkiego, liczącego 3 tysiące metrów kwadratowych Maneżu wystawiono prace artystów takich jak Ernst Nieizwiestny, Leonid Rabiczew, Boris Żutowski.
Przykłady prac z tego okresu można zobaczyć w częściach wystawy pt. Abstrakcja i Figuracje.
Dział Znak i znaczenie nawiązuje do symbolu i jego znaczenia w malarstwie okresu od lat 60. W tym dziale dominuje abstrakcja geometryczna, reprezentowana przez Henryka Stażewskiego, Ryszarda Winiarskiego i Henryka Berlewiego, obok prac rosyjskich artystów takich jak Władimir Niwmuchun, Antolij Żygałow.
Na postawach polskich artystów zaważył wprowadzony 13 grudnia 1981 roku przez generała Wojciecha Jaruzelskiego stan wojenny. Efektem wyprowadzenia na ulice polskich miast tysięcy żołnierzy, zarządzenia godziny policyjnej i zaostrzenia cenzury był ogólnokrajowy protest przeciw represjom. Stąd tytuł działu – Sztuka sprzeciwu. Aktorzy nie występowali w telewizji, malarze nie brali udziału w oficjalnych wystawach. Organizowano tajne kameralne spektakle teatralne, artyści wystawiali swoje prace w prywatnych mieszkaniach i instytucjach pozostających poza zasięgiem państwowej cenzury.
W Związku Radzieckim natomiast lata 80. to rządy Michaiła Gorbaczowa. Zapoczątkowana przez tego wybitnego polityka pierestrojka doprowadziła do upadku i podziału nie tylko Związku Radzieckiego, ale całego bloku państw Europy Środkowo-Wschodniej. Ze względu na przemiany systemowe zatytułowaliśmy dział poświęcony sztuce lat osiemdziesiątych w Rosji Transformacja. Nadeszła wówczas oczekiwana wolność, artyści mogli malować jak chcą i gdzie chcą, swobodnie komentować minioną rzeczywistość. Runął mur berliński, przestała straszyć żelazna kurtyna. Na szczęście pozostały dzieła, które stanowią świadectwo tamtych, wydawałoby się, odległych czasów.
Wystawa zorganizowana przez Muzeum Narodowe w Gdańsku we współpracy z Fundacją Sztuki Polskiej.
Prezentowane prace pochodzą z kolekcji Piotra Nowickiego.
Wystawa zorganizowana we współpracy z:
Instytutem Adama Mickiewicza i Wszechrosyjskim Muzeum Sztuki Dekoracyjno-Użytkowej i Ludowej (VMDPNI) w Moskwie
Patronat honorowy nad wystawą objęli:
– Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Lech Wałęsa
– Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski
– Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk
– Prezydent Miasta Gdańsk Paweł Adamowicz
Pronaszkowie. Przestrzenie teatru
Wystawa czynna: 29.03 – 01.07.12 r
Wystawa prezentuje twórczość znakomitych artystów, braci Zbigniewa i Andrzeja Pronaszków, współtwórców awangardowych działań artystycznych w malarstwie, architekturze, rzeźbie i teatrze początku XX wieku. W teatrze polskim zapoczątkowali wraz z Leonem Schillerem tzw. Wielką Reformę, która była kontynuacją myśli St. Wyspiańskiego, a za granicą jej twórcami i propagatorami byli m. in. E.G. Craig, A. Appia, G. Fuchs, K.S. Stanisławski.
Zbigniew i Andrzej Pronaszko swoimi poszukiwaniami stworzyli podwaliny pod polską nowoczesną scenografię, która w latach 20. i 30. XX w. przestawała pełnić funkcję tylko dekoracyjną, a stawała się ważnym elementem artystycznym dzieła teatralnego.
Wystawa Pronaszkowie. Przestrzenie teatru przygotowana jest przez Muzeum Teatralne w Warszawie (scenariusz Monika Chudzikowska, komisarze: Monika Chudzikowska, Andrzej Kruczyński, aranżacja Przemysław Klonowski, pierwsza edycja grudzień 2011 ? styczeń 2012, Warszawa, Teatr Wielki ? Opera Narodowa ? Muzeum Teatralne).
Obiekty: obrazy, projekty dekoracji, projekty kostiumów, makiety teatralne, zdjęcia, rysunki, kostiumy, pochodzą ze zbiorów: Muzeum Teatralnego, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz ze zbiorów prywatnych.
Na wystawie zaprezentowane będą:
obrazy Zbigniewa Pronaszki, m. in. Autoportret na tle sadu, Portret ojca, Portret matki, Portret żony, Portret Ludwika Solskiego, Portret Leona Schillera, Pierrot i Kolombina, Andrzeja Pronaszki: Autoportret na tle sadu, Portret żony, Sprzedawca instrumentów, Martwa natura z gwiazdami. Projekty dekoracji do Judasza z Kariothu, K. H. Rostworowskiego (1914), Dziadów, A. Mickiewicza (1915), Kniazia Patiomkina, T. Miciński, 1925, Achilleis, St. Wyspiańskiego, 1925, Balladyna, J. Słowackiego (1950), Wesele, St. Wyspiański (1955), Nie-Boska komedia, Z. Krasiński (1957) oraz Model Teatru Symultanicznego (rekonstrukcja), Andrzeja Pronaszki i Szymona Syrkusa, makiety teatralne do realizacji Andrzeja Pronaszki: Amfitrion (1938), Wesele (1955), Nie-Boska komedia (1957), kostiumy z Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie (m. In. Do sztuk J. Słowackiego: Kordian i Balladyna, Lope de Vegi: Pies ogrodnika, Owcze źródło)
Prace plastyczne uzupełnione będą zdjęciami i zachowanymi fragmentami filmowymi dokumentującymi spektakle teatralne.
Kuratorkami gdańskiej realizacji wystawy Pronaszkowie. Przestrzenie teatru będą Monika Chudzikowska (Muzeum Teatralne w Warszawie) oraz Beata Majda-Boj (Dział Teatralny MNG), aranżację przygotuje Przemysław Klonowski. Wystawa prezentowana będzie od 28 marca do 1 lipca 2012 r. w Oddziale Sztuki Nowoczesnej MNG, Pałac Opatów w Oliwie.
Europejska Noc Muzeów to noc, gdy cała Metropolia nie zasypia przed 1 w nocy. Wydarzenie, w którym wspólnie biorą udział muzea, galerie, instytucje z Gdańska, Gdyni, Sopotu, Tczewa, Pruszcza Gdańskiego oraz Wejherowa.
Ponad 50 parterów przygotowuje specjalny program, aby zaskoczyć zwiedzających. Podczas nocnego zwiedzania nie braknie licznych koncertów, happeningów, rekonstrukcji historycznych oraz konkursów. Mnóstwo z przygotowanych wydarzeń opiera się na lokalnej kulturze i mniej znanej historii. Inicjatywy nie tylko wzbogacają ofertę kulturalną, ale także zbliżają mieszkańców i instytucje w Metropolii.
Komunikacja: W trasę wyruszą tramwaje nocnej linii N0 w relacji: Łostowice Świętokrzyska - Chełm - Armii Krajowej - Brama Wyżynna - Dworzec Główny - Opera Bałtycka - Mickiewicza - Zaspa - Przymorze - Oliwa.
Tramwaje będą kursować od około godz. 23:30 do godz. 04:00 nieprzerwanie z częstotliwością co 40 minut.
Na linii będzie obowiązywać taryfa nocna.
Linia będzie obsługiwana wyłącznie przez pojazdy niskopodłogowe.
Ponadto, wybrane kursy autobusowych linii nocnych N1, N3, N4, N5, N6, N8 i N13 zostaną zasilone autobusami przegubowymi.
Oliwska część Nocy Muzeów:
Instytut Pamięci Narodowej
ul. Polanki 124B, Gdańsk
godziny otwarcia: 19:00-01:00
Wstęp: wolny
O godzinie 19.15 zostanie wyświetlona prezentacja multimedialna pt. ?Ruchy anarchistyczne w Polsce w latach 80-tych?, której towarzyszyć będzie komentarz autorów. Po prezentacji odbędzie się spotkanie z zaproszonym gościem, Januszem Waluszko ? jednym z liderów Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego, organizacji anarchistycznej powstałej w Gdańsku w 1983 r. Sama prezentacja będzie prezentowana cyklicznie zwiedzającym do godz. 01.00.
Ponadto ponownie dla zwiedzających zostaną otwarte magazyny archiwalne IPN. Pracownicy pionu archiwalnego gdańskiego IPN dla zwiedzających przygotowali z okazji 25. rocznicy wizyty papieża Jana Pawła II w Trójmieście również wystawę o Operacji ?Zorza II?, a także stanowisko, na którym będzie prezentowana działalność podziemnej drukarni.
Wstęp bezpłatny, zapraszamy serdecznie!
Program:
19:15 ? pierwszy pokaz prezentacji multimedialnej ?Ruchy anarchistyczne w Polsce w latach 80-tych?wraz z komentarzem autorów
20:00 ? spotkanie i rozmowa z zaproszonym gościem Januszem Waluszko
20:30 - 01:00 ? wystawa i pokazy prezentacji multimedialnej ?Ruchy anarchistyczne??Grupy maksymalnie do 50 osób. Od godz. 20:30 pokazy co godzinę (ostatnia grupa o 24:00).
?25. rocznica pielgrzymki Jana Pawła II w Trójmieście. Operacja Zorza II?
19:00-01:00 ? prezentacja wystawy
?Noc pośród teczek?
19:00-01:00 ? zwiedzanie magazynów i prezentacja zbiorów archiwalnych IPN w Gdańsku
?Podziemna drukarnia?
godz. 19:00- 01:00 ? pokazy pracy podziemnej drukarni
Muzeum Techniki - Oddział Zabytkowa Kuźnia Wodna w Oliwie
ul. Bytowska 1a, Gdańsk
godziny otwarcia: 19.00 ? 1.00
wstęp: 1 zł
Program:
19.05:
- godz. 19:00 i 24:00 - pokaz kucia stali
- godz. 20:00-22:00 - zakończenie ?Raidu Kowala?, prezentacja zabytkowych pojazdów na terenie obiektu
20.05:
- dodatkowo: otwarta wystawa pt. 60-lecie FSO
- godz. 12:00 ? 16:00 - dogrywka Nocy Muzeów, pokaz zabytkowych pojazdów z Raidu
MUZEUM NARODOWE W GDAŃSKU :
www.muzeum.narodowe.gda.pl
Oddział Etnografii ? Spichlerz Opacki
ul. Cystersów 19, Gdańsk
Godziny otwarcia: 19:00 - 01:00
Wstęp: 1 zł
Program:
INDIAŃSKA NOC
19.15 - 20.15 - dla dzieci opowieści o Indianach i dżungli w ramach zajęć pt Wioska indiańska? w wykonaniu Łowców Słów (Elżbieta i Grażyna Stanilewicz)
20.30 - 22.00 - prezentacje podróżnicze Michała Kochańczyka i Agnieszki Wojteckiej na temat Indian Ameryki Płd.
22.00 - 23.00 - spotkanie z autorem wystawy ?Bora-Indianie Amazonii? Markiem Wołodźko, podpisywanie katalogu
Ponadto można zwiedzić wystawę stałą ?Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego?, kończącą się wystawę czasową ?Bora-Indianie Amazonii. Ludzie koki, ampiri i tytoniu? pozyskać promocyjnie (w cenie 1 zł) wydawnictwa i plakaty muzealne
Mija 520 lat od odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. To już ponad pół tysiąclecia ? dużo w skali pojedynczego człowieka, nie tak wiele w kontekście historii ludzkości. Przez ten czas wiele się zmieniło, nastąpiło ogromne przyspieszenie rozwoju naszej cywilizacji. Dzięki komunikacji lotniczej świat znacznie się skurczył i przybliżył, a z kolei media (TV, internet) pozwalają dziś zobaczyć odlegle miejsca i dowiedzieć się czegoś o świecie bez wychodzenia z domu.
Jak z tymi zmianami radzi sobie rdzenna ludność Ameryki Południowej i czym było dla niej nasze odkrycie ich świata?
Temat ten niezwykle interesuje współczesnych etnologów. Docierają oni między innymi w odlegle zakątki dorzecza Amazonki, aby się przyjrzeć kulturze współczesnych Indian, spróbować ją zrozumieć w jej różnorodności i nam ją przybliżyć. Tym tropem podążył także antropolog Marek Wołodźko, dla którego grupą odniesienia stali się Indianie Bora z Amazonii peruwiańskiej. Przebywając już wielokrotnie wśród Bora, utrwalił za pomocą zdjęć stan współczesnej kultury tego ludu. Fotografie, wraz z jego komentarzami, mieszczą się w nurcie tzw. antropologii wizualnej, dyscypliny starającej się powiedzieć coś istotnego o świecie za pomocą obrazu fotograficznego.
Wystawa ? przygotowana przez Muzeum Etnograficzne w Toruniu w 2010 roku ? jest oparta na materiale fotograficznym, filmowym i dźwiękowym zebranym w 2009 roku wśród Bora żyjących nad rzekami Ampiyacu, Yaguasayacu, Zumun i Nanay w Amazonii peruwiańskiej. Obecna gdańska edycja wystawy jest poszerzona o obiekty kultury materialnej Bora i materiał filmowy zebrany przez badacza podczas dwóch kolejnych wyjazdów: wiosną i jesienią 2011 roku. Gdańską edycję wystawy zaprezentowano dodatkowo w specjalnej scenografii przybliżającej klimat miejsca.
Bora to Indianie amazońscy żyjący obecnie w Peru oraz na pograniczu peruwiańsko-kolumbijskim i w Brazylii, gdzie w zasadzie rozpłynęli się w wieloetnicznym środowisku. Bora wraz z innymi grupami ? Huitoto, Ocaina, Muinane, Mira?a, Resigaro ? należą do areału kulturowego, który w literaturze antropologicznej przywykło się nazywać gente del centro (?ludzie centrum?). Pierwsze kontakty z Bora nawiązywali misjonarze w XVII wieku. Intensywniejsze kontakty z tym ludem nastąpiły w okresie boomu kauczukowego na przełomie XIX i XX wieku, choć często miały one w efekcie charakter eksterminacyjny i wyniszczający tę kulturę. W latach 30. XX wieku Bora zostali przesiedleni z Kolumbii na obecne obszary w Peru, a na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku zaczęli się osiedlać na obrzeżach Pevas ? starej metyskiej osady przy ujściu Ampiyacu do Amazonki.
Bora do dzisiejszego dnia zachowali wiele aspektów swej tradycyjnej kultury, na przykład kopieniaczą uprawę ziemi, polowania, rybołówstwo oraz fiesty będące znaczącym elementem ich obrzędowości. Liczba fiest dochodzi nawet do kilkunastu w ciągu roku i zamyka się nie tylko w obrębie własnej grupy. Ważnym aspektem zachowania tożsamości jest obszar kultury związany z koką, ampiri i tytoniem. Używane są one zarówno do celów rytualnych, jak i na potrzeby życia codziennego. Ich znaczenie w kulturze Bora jest tak duże, że dla odróżnienia tej społeczności od innych grup tubylczych nadano im hiszpański etnonim gente de la coca (?ludzie koki?). Koka, ampiri i tytoń są używane głównie przez mężczyzn. Każda z nich według Bora jest ludzka i święta zarazem. Efekt zażywania substancji rytualnych, jeśli się je stosuje zgodnie z tradycją, jest pozytywny, obronny i przeciwdestrukcyjny. Tylko złe, niezgodne z tradycją stosowanie daje skutki negatywne.
Obecnie w wyniku egzystowania obok siebie społeczności tubylczych z narodowo-metyskimi uwidacznia się coraz większy synkretyzm kulturowy ? wymieszanie i przenikanie cech kulturowych. Ludzie Bora oprócz wciąż jeszcze plecionych przez siebie koszy i wypalanych naczyń glinianych używają także plastikowych misek, metalowych naczyń i garnków, a prócz tradycyjnych pułapek na zwierzęta ? również broń palną. Ważnym miejscem i centrum życia w obrębie osad Bora były i jeszcze są maloki ? tradycyjne duże chaty komunalne, pod których dachem toczyło się normalne i obrzędowe życie kilku lub kilkunastu spokrewnionych ze sobą rodzin. Obecnie maloka to miejsce spotkań i wspólnie obchodzonych świąt, a ludzie zamieszkują w pojedynczych drewnianych domach krytych liśćmi palmowymi. W domach są meble: stoły, ławy, nawet święte obrazy, a w ostatnim czasie także komputery. Oprócz trzech tradycyjnych używek doszła także wódka z trzciny cukrowej, tzw. trago. Bora zachowali swoje tańce i pieśni. Na co dzień noszą się po europejsku, tylko na występy przed turystami wyglądają tak, jak wymaga tego tradycja.
Działalność misji spowodowała przyjęcie i włączenie do świata tubylczych wierzeń etykę i religię chrześcijańską. Edukacja szkolna nie tylko daje dzieciom znajomość języka hiszpańskiego, ale także rozszerza ich horyzonty na świat zewnętrzny, dając im zarazem inny punkt widzenia na swoją własną kulturę. A jednak mężczyźni Bora wciąż w tym samym miejscu ? w patio de la coca ? po prawej stronie od wejścia do maloki, obok bębnów manguare siadają wieczorami w krąg na niewielkich drewnianych stołkach i żują kokę. Podają sobie ampiri w plastikowych buteleczkach i drewnianym patyczkiem nakładają na język. Palą ręcznie robione papierosy mapacho. Czyżby świat używek był najtrwalszym elementem własnej kultury, najdłużej opierającym się wzorom świata zewnętrznego?
Badana społeczność przyjmuje etnologa, daje mu kawałek podłogi i słupy do przywiązania hamaka, pozwala się podglądać, opisywać, żyć wśród nich. Etnolog przygląda się badanemu ludowi, a oni przyglądają się jemu. Nie ma relacji jednostronnej. Badacz w tak odmiennym kodzie kulturowym traktuje aparat fotograficzny jak notes, w którym zapisuje wszystkie zaistniałe sytuacje, z którymi ma do czynienia. Autor prezentowanych na wystawie fotografii przyznaje ze szczerością, że czasami robił zdjęcia z trzech powodów: 1) ponieważ niejednokrotnie nie wiedział, co ze sobą zrobić, a jedyne, co rozumiał, to to, jak działa aparat; 2) gdy robił zdjęcia, nie wiedząc, co się dzieje, ale miał nadzieję, że kiedyś patrząc na nie, zrozumie to; 3) robił zdjęcia w zachwycie nad pięknem świata, którego miał szczęście dotknąć i które chciał utrwalić.
Etnolog w terenie często nie rozumie w danym momencie tego, co się dzieje, spotyka się z danym faktem kulturowym po raz pierwszy, jednak chwyta za aparat i go utrwala. Powstają setki portretów, zarejestrowane zostają zajęcia, życie codzienne, święta, polowanie, odpoczynek, praca, radość, zdziwienie, smutek, zwykłe i odświętne bytowanie. Na ile te obrazy mówią same za siebie, na ile trzeba je zinterpretować? Gdzie jest granica tych interpretacji? Jaka jest przyszłość antropologii wizualnej? Czy może być narzędziem poznawania odmiennych kultur? Miejmy nadzieję, że wystawa w jakimś stopniu odpowie na te pytania.
Marek Wołodźko: antropolog, freelancer, doktorant w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej w Poznaniu. Prowadził badania etnograficzne w Amazonii wenezuelskiej, ekwadorskiej, kolumbijskiej i peruwiańskiej wśród Indian E??apa, Hodi, Saneme, Makiritare, Kofan, Arabela, Huitoto, Bora oraz w Kanadzie w Kolumbii Brytyjskiej.
Przy okazji wystawy chcemy umożliwić pogłębianie wiedzy na temat Indian z Amazonii. Dla grup gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych proponujemy lekcje w postaci prezentacji autora wystawy Marka Wołodźko. Dla indywidualnych zwiedzających w jeden weekend miesiąca będziemy prezentować cykl spotkań z badaczami i podróżnikami penetrującymi południowoamerykański kontynent. Spotkania zatytułowaliśmy ?Indianie Amazonii ? 520 lat po odkryciu Ameryki?. Także cykliczna, przypadająca 19 maja impreza Noc Muzeów zostanie powiązana z tematem Indian.
Oddział Sztuki Nowoczesnej (Pałac Opatów w Oliwie)
ul. Cystersów 18
godziny otwarcia: 19.00 -1.00
wstęp: 1 zł
Program:
Do zwiedzania:
- Galeria Stała Polskiej Sztuki Nowoczesnej
- ?Pronaszkowie. Przestrzenie teatru?
- ?Za żelazną kurtyną. SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE 1945 - 1989. PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO?
Do działania:
19.00 ? 22.00 Zabawa w projektowanie scenografii według Andrzeja Pronaszki
Warsztaty plastyczne nie tylko dla dzieci!
Będziemy projektować kostiumy i dekoracje teatralne, czerpiąc inspirację z dzieł Andrzeja Pronaszki, używając figur geometrycznych i wyszukując z palety barw ?czyste? kolory, a także wykorzystując do tego celu niekonwencjonalne materiały.
Zajęcia prowadzą Małgorzata Abramowicz i Joanna Szymula-Grygiel.
19.30 i 21.30 Fascynacje kolekcjonera. O wystawie Za żelazną kurtyną. SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE 1945 -1989. PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO opowie właściciel kolekcji Piotr Nowicki. Spotkanie z Piotrem Nowickim, właścicielem kolekcji i Prezesem Fundacji Polskiej Sztuki Nowoczesnej, założonej przez niego w Warszawie w 1985 roku. Jest on jednocześnie kuratorem ekspozycji.
20.30 Totalitaryzm w sztuce: socrealizm i sztuka III Rzeszy
Wykład wygłosi Małgorzata Paszylka-Glaza, która opowie o zagrożeniach wynikających ze sztuki ?tylko? ideologicznej.
20.30 Awangarda i co jeszcze?
Grażyna Szcześniak oprowadzi Państwa po sztuce współczesnej eksponowanej w Galerii Stałej Pałacu Opatów.
19.00 ? 00.30 Leszek Krutulski, Półportret
Leszek Krutulski, Półportret
w godz. od 19.00 do 00.30
Już po raz drugi w Gdańsku zielonogórski artysta Leszek Krutulski zrealizuje swoją akcję artystyczną pt.: Półportret. Tym razem jego atelier stanie się jedna z sal barokowego zabytku, Pałacu Opatów, który jest siedzibą oddziału Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Zapraszamy do udziału w sesji fotograficznej, której efektem będzie Państwa półportret. Wykonany nocą, 19 maja 2012 roku, zostanie powtórzony za 10 lat, aby stać się komplementarnym zapisem zmieniającego nas czasu. Akcja ta służy utworzeniu kolekcji portretów. Dziś artysta tworzy zdjęcie połowy twarzy modelki, modela po to, aby po upływie dekady ?dokończyć? to zdjęcie, poprzez sfotografowanie drugiej połowy twarzy. Artysta we wnętrzu galerii zaprezentuje także przykłady zrealizowanych już w cyklu prac.
Dla wielu widzów atrakcyjnym może być również fakt, że fotografie będą wykonane analogowo, tradycyjnym aparatem skrzynkowym, a obraz utrwalony na negatywie. W późniejszym czasie, po wywołaniu negatywu i wykonaniu powiększeń na papierze, artysta obiecuje ofiarować odbitkę sportretowanym. Pierwsza sesja, którą zrealizowaliśmy w październiku 2011 roku zakończyła się 106 portretami gdańszczanek i gdańszczan. Aby nasz półportret był pełniejszy, spotkajmy się z artystą podczas tegorocznej nocy muzeów!
Leszek Krutulski ? artysta fotograf, wykładowca akademicki, współtwórca Galerii ?po?, twórca archiwów. Od trzech dekad zajmuje się fotografowaniem. Doktorat z fotografii na ASP w Poznaniu. Pracuje jako wykładowca w Instytucie Sztuk Wizualnych Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Zielonogórskiego. W swojej praktyce artystycznej zajmuje się dokumentowaniem czasu, historii oraz podtrzymywaniem pamięci o ludziach i miejscach. Od kilku lat archiwizuje i digitalizuje zbiory negatywów szklanych z lat 1911-1933, śląskiego fotografa atelierowego Otto Eichlera. Tym samym, przywraca porzucone obrazy historii, współczesności. Półprortet jest odwołaniem do idei kolekcjonowania i tworzenia zbioru: kolekcji portretów, które z czasem z dokumentu staną się symbolicznym zapisem przemijania.
http://archiwumkrutulskiego.pl/
Do zwiedzania:
Za żelazną kurtyną. SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE 1945 -1989. PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO - Wystawa czynna: 13.04 - 17.06.12 r.
Wystawa "Za żelazną kurtyną, SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE. 1945 -1989. ?PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO" zaprezentuje najważniejsze zjawiska artystyczne w dwóch krajach byłego bloku komunistycznego. Ekspozycja oraz towarzyszące jej publikacje mają na celu pokazanie złożoności zjawisk artystycznych w kontekście politycznym w Polsce i Związku Radzieckim. Na wystawie zostaną zaprezntowane dzieła sztuki najwybitniejszych artystów polskich i rosyjskich związanych zarówno z nurtem sztuki oficjalnej jak i nurtem sztuki niezależnej w latach 1945-1989.
Ekspozycja zostanie zbudowana w układzie chronologicznym, według działów tematycznych: Triumf ideologii, Prekursorzy, Druga awangarda, 15% abstrakcji, Figuracje, Znak i znaczenie, Sztuka sprzeciwu, Transformacja.
Od sierpnia 2012 roku wystawa, dzięki wspólpracy z Instytutem Adama Mickiewicza, będzie prezentowana w Wszechrosyjskim Muzeum Sztuki Dekoracyjno-Użytkowej i Ludowej (VMDPNI) w Moskwie.
Piotr Nowicki o wystawie:
Problematykę sztuki oficjalnej prezentujemy w dziale Triumf ideologii, pokazując dzieła reprezentatywne dla realizmu socjalistycznego, zaangażowane w idee komunizmu, a zgrupowane wokół haseł takich jak: Rewolucja, Lenin?Stalin, Wielka Wojna Ojczyźniana, Przekujemy miecze na lemiesze, Szczęśliwy człowiek, Inteligencja. W Polsce socrealizm jako jedynie słuszny styl w sztuce obowiązywał w latach 1949? 1955 i nie miał tak silnego wpływu na twórców jak w Związku Radzieckim. Ten okres jest zasygnalizowany kilkoma pracami artystów, którzy byli zaangażowani w budowę nowej Polski ze względu na swoje jeszcze przedwojenne lewicowe poglądy.
W tym miejscu należy wspomnieć o Katarzynie Kobro i Władysławie Strzemińskim, którzy byli łącznikami pomiędzy pierwszą, przedwojenną awangardą a twórcami niezależnymi, próbującymi odnaleźć się w nowej rzeczywistości tuż po zakończeniu II wojny światowej. Twórczości Kobro i Strzemińskiego poświęcony jest niewielki, ale istotny fragment ekspozycji pt. Prekursorzy.
Równoległa część ekspozycji poświęcona jest tak zwanej Drugiej awangardzie w Polsce. W Krakowie Tadeusz Kantor wraz z Jonaszem Sternem, Erną Rosenstein i innymi artystami reaktywował działającą przed wojną Grupę Krakowską. Artyści, mimo swoich lewicowych poglądów, nie podjęli haseł realizmu socjalistycznego i zachowali całkowitą niezależność artystyczną w powojennej rzeczywistości realnego socjalizmu.
W 1960 roku sekretariat KC PZPR opublikował dokument Wytyczne w sprawie polityki kulturalnej w dziedzinie plastyki. Określał on między innymi w procentach dopuszczalny udział sztuki abstrakcyjnej w wystawach. Kuriozalna uchwała zwana ?15 procent wolności artystycznej? była dla artystów impulsem do podjęcia gry z władzami, a w praktyce do korzystania ze znacznie większej wolności niż zadekretowane 15 procent abstrakcji.
W 1962 roku Moskiewski Obwodowy Związek Artystów Plastyków z okazji swego 30-lecia przygotował wystawę w Centralnej Sali Wystawowej Maneż, na której pokazano prace ?zapomnianych? malarzy radzieckich. W małych pomieszczeniach na antresoli wielkiego, liczącego 3 tysiące metrów kwadratowych Maneżu wystawiono prace artystów takich jak Ernst Nieizwiestny, Leonid Rabiczew, Boris Żutowski.
Przykłady prac z tego okresu można zobaczyć w częściach wystawy pt. Abstrakcja i Figuracje.
Dział Znak i znaczenie nawiązuje do symbolu i jego znaczenia w malarstwie okresu od lat 60. W tym dziale dominuje abstrakcja geometryczna, reprezentowana przez Henryka Stażewskiego, Ryszarda Winiarskiego i Henryka Berlewiego, obok prac rosyjskich artystów takich jak Władimir Niwmuchun, Antolij Żygałow.
Na postawach polskich artystów zaważył wprowadzony 13 grudnia 1981 roku przez generała Wojciecha Jaruzelskiego stan wojenny. Efektem wyprowadzenia na ulice polskich miast tysięcy żołnierzy, zarządzenia godziny policyjnej i zaostrzenia cenzury był ogólnokrajowy protest przeciw represjom. Stąd tytuł działu - Sztuka sprzeciwu. Aktorzy nie występowali w telewizji, malarze nie brali udziału w oficjalnych wystawach. Organizowano tajne kameralne spektakle teatralne, artyści wystawiali swoje prace w prywatnych mieszkaniach i instytucjach pozostających poza zasięgiem państwowej cenzury.
W Związku Radzieckim natomiast lata 80. to rządy Michaiła Gorbaczowa. Zapoczątkowana przez tego wybitnego polityka pierestrojka doprowadziła do upadku i podziału nie tylko Związku Radzieckiego, ale całego bloku państw Europy Środkowo-Wschodniej. Ze względu na przemiany systemowe zatytułowaliśmy dział poświęcony sztuce lat osiemdziesiątych w Rosji Transformacja. Nadeszła wówczas oczekiwana wolność, artyści mogli malować jak chcą i gdzie chcą, swobodnie komentować minioną rzeczywistość. Runął mur berliński, przestała straszyć żelazna kurtyna. Na szczęście pozostały dzieła, które stanowią świadectwo tamtych, wydawałoby się, odległych czasów.
Wystawa zorganizowana przez Muzeum Narodowe w Gdańsku we współpracy z Fundacją Sztuki Polskiej.
Prezentowane prace pochodzą z kolekcji Piotra Nowickiego.
Wystawa zorganizowana we współpracy z:
Instytutem Adama Mickiewicza i Wszechrosyjskim Muzeum Sztuki Dekoracyjno-Użytkowej i Ludowej (VMDPNI) w Moskwie
Patronat honorowy nad wystawą objęli:
- Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Lech Wałęsa
- Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski
- Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk
- Prezydent Miasta Gdańsk Paweł Adamowicz
Pronaszkowie. Przestrzenie teatru
Wystawa czynna: 29.03 - 01.07.12 r
Wystawa prezentuje twórczość znakomitych artystów, braci Zbigniewa i Andrzeja Pronaszków, współtwórców awangardowych działań artystycznych w malarstwie, architekturze, rzeźbie i teatrze początku XX wieku. W teatrze polskim zapoczątkowali wraz z Leonem Schillerem tzw. Wielką Reformę, która była kontynuacją myśli St. Wyspiańskiego, a za granicą jej twórcami i propagatorami byli m. in. E.G. Craig, A. Appia, G. Fuchs, K.S. Stanisławski.
Zbigniew i Andrzej Pronaszko swoimi poszukiwaniami stworzyli podwaliny pod polską nowoczesną scenografię, która w latach 20. i 30. XX w. przestawała pełnić funkcję tylko dekoracyjną, a stawała się ważnym elementem artystycznym dzieła teatralnego.
Wystawa Pronaszkowie. Przestrzenie teatru przygotowana jest przez Muzeum Teatralne w Warszawie (scenariusz Monika Chudzikowska, komisarze: Monika Chudzikowska, Andrzej Kruczyński, aranżacja Przemysław Klonowski, pierwsza edycja grudzień 2011 ? styczeń 2012, Warszawa, Teatr Wielki ? Opera Narodowa ? Muzeum Teatralne).
Obiekty: obrazy, projekty dekoracji, projekty kostiumów, makiety teatralne, zdjęcia, rysunki, kostiumy, pochodzą ze zbiorów: Muzeum Teatralnego, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz ze zbiorów prywatnych.
Na wystawie zaprezentowane będą:
obrazy Zbigniewa Pronaszki, m. in. Autoportret na tle sadu, Portret ojca, Portret matki, Portret żony, Portret Ludwika Solskiego, Portret Leona Schillera, Pierrot i Kolombina, Andrzeja Pronaszki: Autoportret na tle sadu, Portret żony, Sprzedawca instrumentów, Martwa natura z gwiazdami. Projekty dekoracji do Judasza z Kariothu, K. H. Rostworowskiego (1914), Dziadów, A. Mickiewicza (1915), Kniazia Patiomkina, T. Miciński, 1925, Achilleis, St. Wyspiańskiego, 1925, Balladyna, J. Słowackiego (1950), Wesele, St. Wyspiański (1955), Nie-Boska komedia, Z. Krasiński (1957) oraz Model Teatru Symultanicznego (rekonstrukcja), Andrzeja Pronaszki i Szymona Syrkusa, makiety teatralne do realizacji Andrzeja Pronaszki: Amfitrion (1938), Wesele (1955), Nie-Boska komedia (1957), kostiumy z Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie (m. In. Do sztuk J. Słowackiego: Kordian i Balladyna, Lope de Vegi: Pies ogrodnika, Owcze źródło)
Prace plastyczne uzupełnione będą zdjęciami i zachowanymi fragmentami filmowymi dokumentującymi spektakle teatralne.
Kuratorkami gdańskiej realizacji wystawy Pronaszkowie. Przestrzenie teatru będą Monika Chudzikowska (Muzeum Teatralne w Warszawie) oraz Beata Majda-Boj (Dział Teatralny MNG), aranżację przygotuje Przemysław Klonowski. Wystawa prezentowana będzie od 28 marca do 1 lipca 2012 r. w Oddziale Sztuki Nowoczesnej MNG, Pałac Opatów w Oliwie.
|Europejska Noc Muzeów to noc, gdy cała Metropolia nie zasypia przed 1 w nocy. Wydarzenie, w którym wspólnie biorą udział muzea, galerie, instytucje z Gdańska, Gdyni, Sopotu, Tczewa, Pruszcza Gdańskiego oraz Wejherowa.
Ponad 50 parterów przygotowuje specjalny program, aby zaskoczyć zwiedzających. Podczas nocnego zwiedzania nie braknie licznych koncertów, happeningów, rekonstrukcji historycznych oraz konkursów. Mnóstwo z przygotowanych wydarzeń opiera się na lokalnej kulturze i mniej znanej historii. Inicjatywy nie tylko wzbogacają ofertę kulturalną, ale także zbliżają mieszkańców i instytucje w Metropolii.
Komunikacja: W trasę wyruszą tramwaje nocnej linii N0 w relacji: Łostowice Świętokrzyska - Chełm - Armii Krajowej - Brama Wyżynna - Dworzec Główny - Opera Bałtycka - Mickiewicza - Zaspa - Przymorze - Oliwa.
Tramwaje będą kursować od około godz. 23:30 do godz. 04:00 nieprzerwanie z częstotliwością co 40 minut.
Na linii będzie obowiązywać taryfa nocna.
Linia będzie obsługiwana wyłącznie przez pojazdy niskopodłogowe.
Ponadto, wybrane kursy autobusowych linii nocnych N1, N3, N4, N5, N6, N8 i N13 zostaną zasilone autobusami przegubowymi.
Oliwska część Nocy Muzeów:
Instytut Pamięci Narodowej
ul. Polanki 124B, Gdańsk
godziny otwarcia: 19:00-01:00
Wstęp: wolny
O godzinie 19.15 zostanie wyświetlona prezentacja multimedialna pt. ?Ruchy anarchistyczne w Polsce w latach 80-tych?, której towarzyszyć będzie komentarz autorów. Po prezentacji odbędzie się spotkanie z zaproszonym gościem, Januszem Waluszko ? jednym z liderów Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego, organizacji anarchistycznej powstałej w Gdańsku w 1983 r. Sama prezentacja będzie prezentowana cyklicznie zwiedzającym do godz. 01.00.
Ponadto ponownie dla zwiedzających zostaną otwarte magazyny archiwalne IPN. Pracownicy pionu archiwalnego gdańskiego IPN dla zwiedzających przygotowali z okazji 25. rocznicy wizyty papieża Jana Pawła II w Trójmieście również wystawę o Operacji ?Zorza II?, a także stanowisko, na którym będzie prezentowana działalność podziemnej drukarni.
Wstęp bezpłatny, zapraszamy serdecznie!
Program:
19:15 ? pierwszy pokaz prezentacji multimedialnej ?Ruchy anarchistyczne w Polsce w latach 80-tych?wraz z komentarzem autorów
20:00 ? spotkanie i rozmowa z zaproszonym gościem Januszem Waluszko
20:30 - 01:00 ? wystawa i pokazy prezentacji multimedialnej ?Ruchy anarchistyczne??Grupy maksymalnie do 50 osób. Od godz. 20:30 pokazy co godzinę (ostatnia grupa o 24:00).
?25. rocznica pielgrzymki Jana Pawła II w Trójmieście. Operacja Zorza II?
19:00-01:00 ? prezentacja wystawy
?Noc pośród teczek?
19:00-01:00 ? zwiedzanie magazynów i prezentacja zbiorów archiwalnych IPN w Gdańsku
?Podziemna drukarnia?
godz. 19:00- 01:00 ? pokazy pracy podziemnej drukarni
Muzeum Techniki - Oddział Zabytkowa Kuźnia Wodna w Oliwie
ul. Bytowska 1a, Gdańsk
godziny otwarcia: 19.00 ? 1.00
wstęp: 1 zł
Program:
19.05:
- godz. 19:00 i 24:00 - pokaz kucia stali
- godz. 20:00-22:00 - zakończenie ?Raidu Kowala?, prezentacja zabytkowych pojazdów na terenie obiektu
20.05:
- dodatkowo: otwarta wystawa pt. 60-lecie FSO
- godz. 12:00 ? 16:00 - dogrywka Nocy Muzeów, pokaz zabytkowych pojazdów z Raidu
MUZEUM NARODOWE W GDAŃSKU :
www.muzeum.narodowe.gda.pl
Oddział Etnografii ? Spichlerz Opacki
ul. Cystersów 19, Gdańsk
Godziny otwarcia: 19:00 - 01:00
Wstęp: 1 zł
Program:
INDIAŃSKA NOC
19.15 - 20.15 - dla dzieci opowieści o Indianach i dżungli w ramach zajęć pt Wioska indiańska? w wykonaniu Łowców Słów (Elżbieta i Grażyna Stanilewicz)
20.30 - 22.00 - prezentacje podróżnicze Michała Kochańczyka i Agnieszki Wojteckiej na temat Indian Ameryki Płd.
22.00 - 23.00 - spotkanie z autorem wystawy ?Bora-Indianie Amazonii? Markiem Wołodźko, podpisywanie katalogu
Ponadto można zwiedzić wystawę stałą ?Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego?, kończącą się wystawę czasową ?Bora-Indianie Amazonii. Ludzie koki, ampiri i tytoniu? pozyskać promocyjnie (w cenie 1 zł) wydawnictwa i plakaty muzealne
Mija 520 lat od odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. To już ponad pół tysiąclecia ? dużo w skali pojedynczego człowieka, nie tak wiele w kontekście historii ludzkości. Przez ten czas wiele się zmieniło, nastąpiło ogromne przyspieszenie rozwoju naszej cywilizacji. Dzięki komunikacji lotniczej świat znacznie się skurczył i przybliżył, a z kolei media (TV, internet) pozwalają dziś zobaczyć odlegle miejsca i dowiedzieć się czegoś o świecie bez wychodzenia z domu.
Jak z tymi zmianami radzi sobie rdzenna ludność Ameryki Południowej i czym było dla niej nasze odkrycie ich świata?
Temat ten niezwykle interesuje współczesnych etnologów. Docierają oni między innymi w odlegle zakątki dorzecza Amazonki, aby się przyjrzeć kulturze współczesnych Indian, spróbować ją zrozumieć w jej różnorodności i nam ją przybliżyć. Tym tropem podążył także antropolog Marek Wołodźko, dla którego grupą odniesienia stali się Indianie Bora z Amazonii peruwiańskiej. Przebywając już wielokrotnie wśród Bora, utrwalił za pomocą zdjęć stan współczesnej kultury tego ludu. Fotografie, wraz z jego komentarzami, mieszczą się w nurcie tzw. antropologii wizualnej, dyscypliny starającej się powiedzieć coś istotnego o świecie za pomocą obrazu fotograficznego.
Wystawa ? przygotowana przez Muzeum Etnograficzne w Toruniu w 2010 roku ? jest oparta na materiale fotograficznym, filmowym i dźwiękowym zebranym w 2009 roku wśród Bora żyjących nad rzekami Ampiyacu, Yaguasayacu, Zumun i Nanay w Amazonii peruwiańskiej. Obecna gdańska edycja wystawy jest poszerzona o obiekty kultury materialnej Bora i materiał filmowy zebrany przez badacza podczas dwóch kolejnych wyjazdów: wiosną i jesienią 2011 roku. Gdańską edycję wystawy zaprezentowano dodatkowo w specjalnej scenografii przybliżającej klimat miejsca.
Bora to Indianie amazońscy żyjący obecnie w Peru oraz na pograniczu peruwiańsko-kolumbijskim i w Brazylii, gdzie w zasadzie rozpłynęli się w wieloetnicznym środowisku. Bora wraz z innymi grupami ? Huitoto, Ocaina, Muinane, Mira?a, Resigaro ? należą do areału kulturowego, który w literaturze antropologicznej przywykło się nazywać gente del centro (?ludzie centrum?). Pierwsze kontakty z Bora nawiązywali misjonarze w XVII wieku. Intensywniejsze kontakty z tym ludem nastąpiły w okresie boomu kauczukowego na przełomie XIX i XX wieku, choć często miały one w efekcie charakter eksterminacyjny i wyniszczający tę kulturę. W latach 30. XX wieku Bora zostali przesiedleni z Kolumbii na obecne obszary w Peru, a na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku zaczęli się osiedlać na obrzeżach Pevas ? starej metyskiej osady przy ujściu Ampiyacu do Amazonki.
Bora do dzisiejszego dnia zachowali wiele aspektów swej tradycyjnej kultury, na przykład kopieniaczą uprawę ziemi, polowania, rybołówstwo oraz fiesty będące znaczącym elementem ich obrzędowości. Liczba fiest dochodzi nawet do kilkunastu w ciągu roku i zamyka się nie tylko w obrębie własnej grupy. Ważnym aspektem zachowania tożsamości jest obszar kultury związany z koką, ampiri i tytoniem. Używane są one zarówno do celów rytualnych, jak i na potrzeby życia codziennego. Ich znaczenie w kulturze Bora jest tak duże, że dla odróżnienia tej społeczności od innych grup tubylczych nadano im hiszpański etnonim gente de la coca (?ludzie koki?). Koka, ampiri i tytoń są używane głównie przez mężczyzn. Każda z nich według Bora jest ludzka i święta zarazem. Efekt zażywania substancji rytualnych, jeśli się je stosuje zgodnie z tradycją, jest pozytywny, obronny i przeciwdestrukcyjny. Tylko złe, niezgodne z tradycją stosowanie daje skutki negatywne.
Obecnie w wyniku egzystowania obok siebie społeczności tubylczych z narodowo-metyskimi uwidacznia się coraz większy synkretyzm kulturowy ? wymieszanie i przenikanie cech kulturowych. Ludzie Bora oprócz wciąż jeszcze plecionych przez siebie koszy i wypalanych naczyń glinianych używają także plastikowych misek, metalowych naczyń i garnków, a prócz tradycyjnych pułapek na zwierzęta ? również broń palną. Ważnym miejscem i centrum życia w obrębie osad Bora były i jeszcze są maloki ? tradycyjne duże chaty komunalne, pod których dachem toczyło się normalne i obrzędowe życie kilku lub kilkunastu spokrewnionych ze sobą rodzin. Obecnie maloka to miejsce spotkań i wspólnie obchodzonych świąt, a ludzie zamieszkują w pojedynczych drewnianych domach krytych liśćmi palmowymi. W domach są meble: stoły, ławy, nawet święte obrazy, a w ostatnim czasie także komputery. Oprócz trzech tradycyjnych używek doszła także wódka z trzciny cukrowej, tzw. trago. Bora zachowali swoje tańce i pieśni. Na co dzień noszą się po europejsku, tylko na występy przed turystami wyglądają tak, jak wymaga tego tradycja.
Działalność misji spowodowała przyjęcie i włączenie do świata tubylczych wierzeń etykę i religię chrześcijańską. Edukacja szkolna nie tylko daje dzieciom znajomość języka hiszpańskiego, ale także rozszerza ich horyzonty na świat zewnętrzny, dając im zarazem inny punkt widzenia na swoją własną kulturę. A jednak mężczyźni Bora wciąż w tym samym miejscu ? w patio de la coca ? po prawej stronie od wejścia do maloki, obok bębnów manguare siadają wieczorami w krąg na niewielkich drewnianych stołkach i żują kokę. Podają sobie ampiri w plastikowych buteleczkach i drewnianym patyczkiem nakładają na język. Palą ręcznie robione papierosy mapacho. Czyżby świat używek był najtrwalszym elementem własnej kultury, najdłużej opierającym się wzorom świata zewnętrznego?
Badana społeczność przyjmuje etnologa, daje mu kawałek podłogi i słupy do przywiązania hamaka, pozwala się podglądać, opisywać, żyć wśród nich. Etnolog przygląda się badanemu ludowi, a oni przyglądają się jemu. Nie ma relacji jednostronnej. Badacz w tak odmiennym kodzie kulturowym traktuje aparat fotograficzny jak notes, w którym zapisuje wszystkie zaistniałe sytuacje, z którymi ma do czynienia. Autor prezentowanych na wystawie fotografii przyznaje ze szczerością, że czasami robił zdjęcia z trzech powodów: 1) ponieważ niejednokrotnie nie wiedział, co ze sobą zrobić, a jedyne, co rozumiał, to to, jak działa aparat; 2) gdy robił zdjęcia, nie wiedząc, co się dzieje, ale miał nadzieję, że kiedyś patrząc na nie, zrozumie to; 3) robił zdjęcia w zachwycie nad pięknem świata, którego miał szczęście dotknąć i które chciał utrwalić.
Etnolog w terenie często nie rozumie w danym momencie tego, co się dzieje, spotyka się z danym faktem kulturowym po raz pierwszy, jednak chwyta za aparat i go utrwala. Powstają setki portretów, zarejestrowane zostają zajęcia, życie codzienne, święta, polowanie, odpoczynek, praca, radość, zdziwienie, smutek, zwykłe i odświętne bytowanie. Na ile te obrazy mówią same za siebie, na ile trzeba je zinterpretować? Gdzie jest granica tych interpretacji? Jaka jest przyszłość antropologii wizualnej? Czy może być narzędziem poznawania odmiennych kultur? Miejmy nadzieję, że wystawa w jakimś stopniu odpowie na te pytania.
Marek Wołodźko: antropolog, freelancer, doktorant w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej w Poznaniu. Prowadził badania etnograficzne w Amazonii wenezuelskiej, ekwadorskiej, kolumbijskiej i peruwiańskiej wśród Indian E??apa, Hodi, Saneme, Makiritare, Kofan, Arabela, Huitoto, Bora oraz w Kanadzie w Kolumbii Brytyjskiej.
Przy okazji wystawy chcemy umożliwić pogłębianie wiedzy na temat Indian z Amazonii. Dla grup gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych proponujemy lekcje w postaci prezentacji autora wystawy Marka Wołodźko. Dla indywidualnych zwiedzających w jeden weekend miesiąca będziemy prezentować cykl spotkań z badaczami i podróżnikami penetrującymi południowoamerykański kontynent. Spotkania zatytułowaliśmy ?Indianie Amazonii ? 520 lat po odkryciu Ameryki?. Także cykliczna, przypadająca 19 maja impreza Noc Muzeów zostanie powiązana z tematem Indian.
Oddział Sztuki Nowoczesnej (Pałac Opatów w Oliwie)
ul. Cystersów 18
godziny otwarcia: 19.00 -1.00
wstęp: 1 zł
Program:
Do zwiedzania:
- Galeria Stała Polskiej Sztuki Nowoczesnej
- ?Pronaszkowie. Przestrzenie teatru?
- ?Za żelazną kurtyną. SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE 1945 - 1989. PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO?
Do działania:
19.00 ? 22.00 Zabawa w projektowanie scenografii według Andrzeja Pronaszki
Warsztaty plastyczne nie tylko dla dzieci!
Będziemy projektować kostiumy i dekoracje teatralne, czerpiąc inspirację z dzieł Andrzeja Pronaszki, używając figur geometrycznych i wyszukując z palety barw ?czyste? kolory, a także wykorzystując do tego celu niekonwencjonalne materiały.
Zajęcia prowadzą Małgorzata Abramowicz i Joanna Szymula-Grygiel.
19.30 i 21.30 Fascynacje kolekcjonera. O wystawie Za żelazną kurtyną. SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE 1945 -1989. PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO opowie właściciel kolekcji Piotr Nowicki. Spotkanie z Piotrem Nowickim, właścicielem kolekcji i Prezesem Fundacji Polskiej Sztuki Nowoczesnej, założonej przez niego w Warszawie w 1985 roku. Jest on jednocześnie kuratorem ekspozycji.
20.30 Totalitaryzm w sztuce: socrealizm i sztuka III Rzeszy
Wykład wygłosi Małgorzata Paszylka-Glaza, która opowie o zagrożeniach wynikających ze sztuki ?tylko? ideologicznej.
20.30 Awangarda i co jeszcze?
Grażyna Szcześniak oprowadzi Państwa po sztuce współczesnej eksponowanej w Galerii Stałej Pałacu Opatów.
19.00 ? 00.30 Leszek Krutulski, Półportret
Leszek Krutulski, Półportret
w godz. od 19.00 do 00.30
Już po raz drugi w Gdańsku zielonogórski artysta Leszek Krutulski zrealizuje swoją akcję artystyczną pt.: Półportret. Tym razem jego atelier stanie się jedna z sal barokowego zabytku, Pałacu Opatów, który jest siedzibą oddziału Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Zapraszamy do udziału w sesji fotograficznej, której efektem będzie Państwa półportret. Wykonany nocą, 19 maja 2012 roku, zostanie powtórzony za 10 lat, aby stać się komplementarnym zapisem zmieniającego nas czasu. Akcja ta służy utworzeniu kolekcji portretów. Dziś artysta tworzy zdjęcie połowy twarzy modelki, modela po to, aby po upływie dekady ?dokończyć? to zdjęcie, poprzez sfotografowanie drugiej połowy twarzy. Artysta we wnętrzu galerii zaprezentuje także przykłady zrealizowanych już w cyklu prac.
Dla wielu widzów atrakcyjnym może być również fakt, że fotografie będą wykonane analogowo, tradycyjnym aparatem skrzynkowym, a obraz utrwalony na negatywie. W późniejszym czasie, po wywołaniu negatywu i wykonaniu powiększeń na papierze, artysta obiecuje ofiarować odbitkę sportretowanym. Pierwsza sesja, którą zrealizowaliśmy w październiku 2011 roku zakończyła się 106 portretami gdańszczanek i gdańszczan. Aby nasz półportret był pełniejszy, spotkajmy się z artystą podczas tegorocznej nocy muzeów!
Leszek Krutulski ? artysta fotograf, wykładowca akademicki, współtwórca Galerii ?po?, twórca archiwów. Od trzech dekad zajmuje się fotografowaniem. Doktorat z fotografii na ASP w Poznaniu. Pracuje jako wykładowca w Instytucie Sztuk Wizualnych Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Zielonogórskiego. W swojej praktyce artystycznej zajmuje się dokumentowaniem czasu, historii oraz podtrzymywaniem pamięci o ludziach i miejscach. Od kilku lat archiwizuje i digitalizuje zbiory negatywów szklanych z lat 1911-1933, śląskiego fotografa atelierowego Otto Eichlera. Tym samym, przywraca porzucone obrazy historii, współczesności. Półprortet jest odwołaniem do idei kolekcjonowania i tworzenia zbioru: kolekcji portretów, które z czasem z dokumentu staną się symbolicznym zapisem przemijania.
http://archiwumkrutulskiego.pl/
Do zwiedzania:
Za żelazną kurtyną. SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE 1945 -1989. PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO - Wystawa czynna: 13.04 - 17.06.12 r.
Wystawa "Za żelazną kurtyną, SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE. 1945 -1989. ?PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO" zaprezentuje najważniejsze zjawiska artystyczne w dwóch krajach byłego bloku komunistycznego. Ekspozycja oraz towarzyszące jej publikacje mają na celu pokazanie złożoności zjawisk artystycznych w kontekście politycznym w Polsce i Związku Radzieckim. Na wystawie zostaną zaprezntowane dzieła sztuki najwybitniejszych artystów polskich i rosyjskich związanych zarówno z nurtem sztuki oficjalnej jak i nurtem sztuki niezależnej w latach 1945-1989.
Ekspozycja zostanie zbudowana w układzie chronologicznym, według działów tematycznych: Triumf ideologii, Prekursorzy, Druga awangarda, 15% abstrakcji, Figuracje, Znak i znaczenie, Sztuka sprzeciwu, Transformacja.
Od sierpnia 2012 roku wystawa, dzięki wspólpracy z Instytutem Adama Mickiewicza, będzie prezentowana w Wszechrosyjskim Muzeum Sztuki Dekoracyjno-Użytkowej i Ludowej (VMDPNI) w Moskwie.
Piotr Nowicki o wystawie:
Problematykę sztuki oficjalnej prezentujemy w dziale Triumf ideologii, pokazując dzieła reprezentatywne dla realizmu socjalistycznego, zaangażowane w idee komunizmu, a zgrupowane wokół haseł takich jak: Rewolucja, Lenin?Stalin, Wielka Wojna Ojczyźniana, Przekujemy miecze na lemiesze, Szczęśliwy człowiek, Inteligencja. W Polsce socrealizm jako jedynie słuszny styl w sztuce obowiązywał w latach 1949? 1955 i nie miał tak silnego wpływu na twórców jak w Związku Radzieckim. Ten okres jest zasygnalizowany kilkoma pracami artystów, którzy byli zaangażowani w budowę nowej Polski ze względu na swoje jeszcze przedwojenne lewicowe poglądy.
W tym miejscu należy wspomnieć o Katarzynie Kobro i Władysławie Strzemińskim, którzy byli łącznikami pomiędzy pierwszą, przedwojenną awangardą a twórcami niezależnymi, próbującymi odnaleźć się w nowej rzeczywistości tuż po zakończeniu II wojny światowej. Twórczości Kobro i Strzemińskiego poświęcony jest niewielki, ale istotny fragment ekspozycji pt. Prekursorzy.
Równoległa część ekspozycji poświęcona jest tak zwanej Drugiej awangardzie w Polsce. W Krakowie Tadeusz Kantor wraz z Jonaszem Sternem, Erną Rosenstein i innymi artystami reaktywował działającą przed wojną Grupę Krakowską. Artyści, mimo swoich lewicowych poglądów, nie podjęli haseł realizmu socjalistycznego i zachowali całkowitą niezależność artystyczną w powojennej rzeczywistości realnego socjalizmu.
W 1960 roku sekretariat KC PZPR opublikował dokument Wytyczne w sprawie polityki kulturalnej w dziedzinie plastyki. Określał on między innymi w procentach dopuszczalny udział sztuki abstrakcyjnej w wystawach. Kuriozalna uchwała zwana ?15 procent wolności artystycznej? była dla artystów impulsem do podjęcia gry z władzami, a w praktyce do korzystania ze znacznie większej wolności niż zadekretowane 15 procent abstrakcji.
W 1962 roku Moskiewski Obwodowy Związek Artystów Plastyków z okazji swego 30-lecia przygotował wystawę w Centralnej Sali Wystawowej Maneż, na której pokazano prace ?zapomnianych? malarzy radzieckich. W małych pomieszczeniach na antresoli wielkiego, liczącego 3 tysiące metrów kwadratowych Maneżu wystawiono prace artystów takich jak Ernst Nieizwiestny, Leonid Rabiczew, Boris Żutowski.
Przykłady prac z tego okresu można zobaczyć w częściach wystawy pt. Abstrakcja i Figuracje.
Dział Znak i znaczenie nawiązuje do symbolu i jego znaczenia w malarstwie okresu od lat 60. W tym dziale dominuje abstrakcja geometryczna, reprezentowana przez Henryka Stażewskiego, Ryszarda Winiarskiego i Henryka Berlewiego, obok prac rosyjskich artystów takich jak Władimir Niwmuchun, Antolij Żygałow.
Na postawach polskich artystów zaważył wprowadzony 13 grudnia 1981 roku przez generała Wojciecha Jaruzelskiego stan wojenny. Efektem wyprowadzenia na ulice polskich miast tysięcy żołnierzy, zarządzenia godziny policyjnej i zaostrzenia cenzury był ogólnokrajowy protest przeciw represjom. Stąd tytuł działu - Sztuka sprzeciwu. Aktorzy nie występowali w telewizji, malarze nie brali udziału w oficjalnych wystawach. Organizowano tajne kameralne spektakle teatralne, artyści wystawiali swoje prace w prywatnych mieszkaniach i instytucjach pozostających poza zasięgiem państwowej cenzury.
W Związku Radzieckim natomiast lata 80. to rządy Michaiła Gorbaczowa. Zapoczątkowana przez tego wybitnego polityka pierestrojka doprowadziła do upadku i podziału nie tylko Związku Radzieckiego, ale całego bloku państw Europy Środkowo-Wschodniej. Ze względu na przemiany systemowe zatytułowaliśmy dział poświęcony sztuce lat osiemdziesiątych w Rosji Transformacja. Nadeszła wówczas oczekiwana wolność, artyści mogli malować jak chcą i gdzie chcą, swobodnie komentować minioną rzeczywistość. Runął mur berliński, przestała straszyć żelazna kurtyna. Na szczęście pozostały dzieła, które stanowią świadectwo tamtych, wydawałoby się, odległych czasów.
Wystawa zorganizowana przez Muzeum Narodowe w Gdańsku we współpracy z Fundacją Sztuki Polskiej.
Prezentowane prace pochodzą z kolekcji Piotra Nowickiego.
Wystawa zorganizowana we współpracy z:
Instytutem Adama Mickiewicza i Wszechrosyjskim Muzeum Sztuki Dekoracyjno-Użytkowej i Ludowej (VMDPNI) w Moskwie
Patronat honorowy nad wystawą objęli:
- Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Lech Wałęsa
- Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski
- Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk
- Prezydent Miasta Gdańsk Paweł Adamowicz
Pronaszkowie. Przestrzenie teatru
Wystawa czynna: 29.03 - 01.07.12 r
Wystawa prezentuje twórczość znakomitych artystów, braci Zbigniewa i Andrzeja Pronaszków, współtwórców awangardowych działań artystycznych w malarstwie, architekturze, rzeźbie i teatrze początku XX wieku. W teatrze polskim zapoczątkowali wraz z Leonem Schillerem tzw. Wielką Reformę, która była kontynuacją myśli St. Wyspiańskiego, a za granicą jej twórcami i propagatorami byli m. in. E.G. Craig, A. Appia, G. Fuchs, K.S. Stanisławski.
Zbigniew i Andrzej Pronaszko swoimi poszukiwaniami stworzyli podwaliny pod polską nowoczesną scenografię, która w latach 20. i 30. XX w. przestawała pełnić funkcję tylko dekoracyjną, a stawała się ważnym elementem artystycznym dzieła teatralnego.
Wystawa Pronaszkowie. Przestrzenie teatru przygotowana jest przez Muzeum Teatralne w Warszawie (scenariusz Monika Chudzikowska, komisarze: Monika Chudzikowska, Andrzej Kruczyński, aranżacja Przemysław Klonowski, pierwsza edycja grudzień 2011 ? styczeń 2012, Warszawa, Teatr Wielki ? Opera Narodowa ? Muzeum Teatralne).
Obiekty: obrazy, projekty dekoracji, projekty kostiumów, makiety teatralne, zdjęcia, rysunki, kostiumy, pochodzą ze zbiorów: Muzeum Teatralnego, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz ze zbiorów prywatnych.
Na wystawie zaprezentowane będą:
obrazy Zbigniewa Pronaszki, m. in. Autoportret na tle sadu, Portret ojca, Portret matki, Portret żony, Portret Ludwika Solskiego, Portret Leona Schillera, Pierrot i Kolombina, Andrzeja Pronaszki: Autoportret na tle sadu, Portret żony, Sprzedawca instrumentów, Martwa natura z gwiazdami. Projekty dekoracji do Judasza z Kariothu, K. H. Rostworowskiego (1914), Dziadów, A. Mickiewicza (1915), Kniazia Patiomkina, T. Miciński, 1925, Achilleis, St. Wyspiańskiego, 1925, Balladyna, J. Słowackiego (1950), Wesele, St. Wyspiański (1955), Nie-Boska komedia, Z. Krasiński (1957) oraz Model Teatru Symultanicznego (rekonstrukcja), Andrzeja Pronaszki i Szymona Syrkusa, makiety teatralne do realizacji Andrzeja Pronaszki: Amfitrion (1938), Wesele (1955), Nie-Boska komedia (1957), kostiumy z Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie (m. In. Do sztuk J. Słowackiego: Kordian i Balladyna, Lope de Vegi: Pies ogrodnika, Owcze źródło)
Prace plastyczne uzupełnione będą zdjęciami i zachowanymi fragmentami filmowymi dokumentującymi spektakle teatralne.
Kuratorkami gdańskiej realizacji wystawy Pronaszkowie. Przestrzenie teatru będą Monika Chudzikowska (Muzeum Teatralne w Warszawie) oraz Beata Majda-Boj (Dział Teatralny MNG), aranżację przygotuje Przemysław Klonowski. Wystawa prezentowana będzie od 28 marca do 1 lipca 2012 r. w Oddziale Sztuki Nowoczesnej MNG, Pałac Opatów w Oliwie.
.svg)
Europejska Noc Muzeów to noc, gdy cała Metropolia nie zasypia przed 1 w nocy. Wydarzenie, w którym wspólnie biorą udział muzea, galerie, instytucje z Gdańska, Gdyni, Sopotu, Tczewa, Pruszcza Gdańskiego oraz Wejherowa.
Ponad 50 parterów przygotowuje specjalny program, aby zaskoczyć zwiedzających. Podczas nocnego zwiedzania nie braknie licznych koncertów, happeningów, rekonstrukcji historycznych oraz konkursów. Mnóstwo z przygotowanych wydarzeń opiera się na lokalnej kulturze i mniej znanej historii. Inicjatywy nie tylko wzbogacają ofertę kulturalną, ale także zbliżają mieszkańców i instytucje w Metropolii.
Komunikacja: W trasę wyruszą tramwaje nocnej linii N0 w relacji: Łostowice Świętokrzyska – Chełm – Armii Krajowej – Brama Wyżynna – Dworzec Główny – Opera Bałtycka – Mickiewicza – Zaspa – Przymorze – Oliwa.
Tramwaje będą kursować od około godz. 23:30 do godz. 04:00 nieprzerwanie z częstotliwością co 40 minut.
Na linii będzie obowiązywać taryfa nocna.
Linia będzie obsługiwana wyłącznie przez pojazdy niskopodłogowe.
Ponadto, wybrane kursy autobusowych linii nocnych N1, N3, N4, N5, N6, N8 i N13 zostaną zasilone autobusami przegubowymi.
Oliwska część Nocy Muzeów:
Instytut Pamięci Narodowej
ul. Polanki 124B, Gdańsk
godziny otwarcia: 19:00-01:00
Wstęp: wolny
O godzinie 19.15 zostanie wyświetlona prezentacja multimedialna pt. ?Ruchy anarchistyczne w Polsce w latach 80-tych?, której towarzyszyć będzie komentarz autorów. Po prezentacji odbędzie się spotkanie z zaproszonym gościem, Januszem Waluszko ? jednym z liderów Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego, organizacji anarchistycznej powstałej w Gdańsku w 1983 r. Sama prezentacja będzie prezentowana cyklicznie zwiedzającym do godz. 01.00.
Ponadto ponownie dla zwiedzających zostaną otwarte magazyny archiwalne IPN. Pracownicy pionu archiwalnego gdańskiego IPN dla zwiedzających przygotowali z okazji 25. rocznicy wizyty papieża Jana Pawła II w Trójmieście również wystawę o Operacji ?Zorza II?, a także stanowisko, na którym będzie prezentowana działalność podziemnej drukarni.
Wstęp bezpłatny, zapraszamy serdecznie!
Program:
19:15 ? pierwszy pokaz prezentacji multimedialnej ?Ruchy anarchistyczne w Polsce w latach 80-tych?wraz z komentarzem autorów
20:00 ? spotkanie i rozmowa z zaproszonym gościem Januszem Waluszko
20:30 – 01:00 ? wystawa i pokazy prezentacji multimedialnej ?Ruchy anarchistyczne??Grupy maksymalnie do 50 osób. Od godz. 20:30 pokazy co godzinę (ostatnia grupa o 24:00).
?25. rocznica pielgrzymki Jana Pawła II w Trójmieście. Operacja Zorza II?
19:00-01:00 ? prezentacja wystawy
?Noc pośród teczek?
19:00-01:00 ? zwiedzanie magazynów i prezentacja zbiorów archiwalnych IPN w Gdańsku
?Podziemna drukarnia?
godz. 19:00- 01:00 ? pokazy pracy podziemnej drukarni
Muzeum Techniki – Oddział Zabytkowa Kuźnia Wodna w Oliwie
ul. Bytowska 1a, Gdańsk
godziny otwarcia: 19.00 ? 1.00
wstęp: 1 zł
Program:
19.05:
– godz. 19:00 i 24:00 – pokaz kucia stali
– godz. 20:00-22:00 – zakończenie ?Raidu Kowala?, prezentacja zabytkowych pojazdów na terenie obiektu
20.05:
– dodatkowo: otwarta wystawa pt. 60-lecie FSO
– godz. 12:00 ? 16:00 – dogrywka Nocy Muzeów, pokaz zabytkowych pojazdów z Raidu
MUZEUM NARODOWE W GDAŃSKU :
www.muzeum.narodowe.gda.pl
Oddział Etnografii ? Spichlerz Opacki
ul. Cystersów 19, Gdańsk
Godziny otwarcia: 19:00 – 01:00
Wstęp: 1 zł
Program:
INDIAŃSKA NOC
19.15 – 20.15 – dla dzieci opowieści o Indianach i dżungli w ramach zajęć pt Wioska indiańska? w wykonaniu Łowców Słów (Elżbieta i Grażyna Stanilewicz)
20.30 – 22.00 – prezentacje podróżnicze Michała Kochańczyka i Agnieszki Wojteckiej na temat Indian Ameryki Płd.
22.00 – 23.00 – spotkanie z autorem wystawy ?Bora-Indianie Amazonii? Markiem Wołodźko, podpisywanie katalogu
Ponadto można zwiedzić wystawę stałą ?Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego?, kończącą się wystawę czasową ?Bora-Indianie Amazonii. Ludzie koki, ampiri i tytoniu? pozyskać promocyjnie (w cenie 1 zł) wydawnictwa i plakaty muzealne
Mija 520 lat od odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. To już ponad pół tysiąclecia ? dużo w skali pojedynczego człowieka, nie tak wiele w kontekście historii ludzkości. Przez ten czas wiele się zmieniło, nastąpiło ogromne przyspieszenie rozwoju naszej cywilizacji. Dzięki komunikacji lotniczej świat znacznie się skurczył i przybliżył, a z kolei media (TV, internet) pozwalają dziś zobaczyć odlegle miejsca i dowiedzieć się czegoś o świecie bez wychodzenia z domu.
Jak z tymi zmianami radzi sobie rdzenna ludność Ameryki Południowej i czym było dla niej nasze odkrycie ich świata?
Temat ten niezwykle interesuje współczesnych etnologów. Docierają oni między innymi w odlegle zakątki dorzecza Amazonki, aby się przyjrzeć kulturze współczesnych Indian, spróbować ją zrozumieć w jej różnorodności i nam ją przybliżyć. Tym tropem podążył także antropolog Marek Wołodźko, dla którego grupą odniesienia stali się Indianie Bora z Amazonii peruwiańskiej. Przebywając już wielokrotnie wśród Bora, utrwalił za pomocą zdjęć stan współczesnej kultury tego ludu. Fotografie, wraz z jego komentarzami, mieszczą się w nurcie tzw. antropologii wizualnej, dyscypliny starającej się powiedzieć coś istotnego o świecie za pomocą obrazu fotograficznego.
Wystawa ? przygotowana przez Muzeum Etnograficzne w Toruniu w 2010 roku ? jest oparta na materiale fotograficznym, filmowym i dźwiękowym zebranym w 2009 roku wśród Bora żyjących nad rzekami Ampiyacu, Yaguasayacu, Zumun i Nanay w Amazonii peruwiańskiej. Obecna gdańska edycja wystawy jest poszerzona o obiekty kultury materialnej Bora i materiał filmowy zebrany przez badacza podczas dwóch kolejnych wyjazdów: wiosną i jesienią 2011 roku. Gdańską edycję wystawy zaprezentowano dodatkowo w specjalnej scenografii przybliżającej klimat miejsca.
Bora to Indianie amazońscy żyjący obecnie w Peru oraz na pograniczu peruwiańsko-kolumbijskim i w Brazylii, gdzie w zasadzie rozpłynęli się w wieloetnicznym środowisku. Bora wraz z innymi grupami ? Huitoto, Ocaina, Muinane, Mira?a, Resigaro ? należą do areału kulturowego, który w literaturze antropologicznej przywykło się nazywać gente del centro (?ludzie centrum?). Pierwsze kontakty z Bora nawiązywali misjonarze w XVII wieku. Intensywniejsze kontakty z tym ludem nastąpiły w okresie boomu kauczukowego na przełomie XIX i XX wieku, choć często miały one w efekcie charakter eksterminacyjny i wyniszczający tę kulturę. W latach 30. XX wieku Bora zostali przesiedleni z Kolumbii na obecne obszary w Peru, a na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku zaczęli się osiedlać na obrzeżach Pevas ? starej metyskiej osady przy ujściu Ampiyacu do Amazonki.
Bora do dzisiejszego dnia zachowali wiele aspektów swej tradycyjnej kultury, na przykład kopieniaczą uprawę ziemi, polowania, rybołówstwo oraz fiesty będące znaczącym elementem ich obrzędowości. Liczba fiest dochodzi nawet do kilkunastu w ciągu roku i zamyka się nie tylko w obrębie własnej grupy. Ważnym aspektem zachowania tożsamości jest obszar kultury związany z koką, ampiri i tytoniem. Używane są one zarówno do celów rytualnych, jak i na potrzeby życia codziennego. Ich znaczenie w kulturze Bora jest tak duże, że dla odróżnienia tej społeczności od innych grup tubylczych nadano im hiszpański etnonim gente de la coca (?ludzie koki?). Koka, ampiri i tytoń są używane głównie przez mężczyzn. Każda z nich według Bora jest ludzka i święta zarazem. Efekt zażywania substancji rytualnych, jeśli się je stosuje zgodnie z tradycją, jest pozytywny, obronny i przeciwdestrukcyjny. Tylko złe, niezgodne z tradycją stosowanie daje skutki negatywne.
Obecnie w wyniku egzystowania obok siebie społeczności tubylczych z narodowo-metyskimi uwidacznia się coraz większy synkretyzm kulturowy ? wymieszanie i przenikanie cech kulturowych. Ludzie Bora oprócz wciąż jeszcze plecionych przez siebie koszy i wypalanych naczyń glinianych używają także plastikowych misek, metalowych naczyń i garnków, a prócz tradycyjnych pułapek na zwierzęta ? również broń palną. Ważnym miejscem i centrum życia w obrębie osad Bora były i jeszcze są maloki ? tradycyjne duże chaty komunalne, pod których dachem toczyło się normalne i obrzędowe życie kilku lub kilkunastu spokrewnionych ze sobą rodzin. Obecnie maloka to miejsce spotkań i wspólnie obchodzonych świąt, a ludzie zamieszkują w pojedynczych drewnianych domach krytych liśćmi palmowymi. W domach są meble: stoły, ławy, nawet święte obrazy, a w ostatnim czasie także komputery. Oprócz trzech tradycyjnych używek doszła także wódka z trzciny cukrowej, tzw. trago. Bora zachowali swoje tańce i pieśni. Na co dzień noszą się po europejsku, tylko na występy przed turystami wyglądają tak, jak wymaga tego tradycja.
Działalność misji spowodowała przyjęcie i włączenie do świata tubylczych wierzeń etykę i religię chrześcijańską. Edukacja szkolna nie tylko daje dzieciom znajomość języka hiszpańskiego, ale także rozszerza ich horyzonty na świat zewnętrzny, dając im zarazem inny punkt widzenia na swoją własną kulturę. A jednak mężczyźni Bora wciąż w tym samym miejscu ? w patio de la coca ? po prawej stronie od wejścia do maloki, obok bębnów manguare siadają wieczorami w krąg na niewielkich drewnianych stołkach i żują kokę. Podają sobie ampiri w plastikowych buteleczkach i drewnianym patyczkiem nakładają na język. Palą ręcznie robione papierosy mapacho. Czyżby świat używek był najtrwalszym elementem własnej kultury, najdłużej opierającym się wzorom świata zewnętrznego?
Badana społeczność przyjmuje etnologa, daje mu kawałek podłogi i słupy do przywiązania hamaka, pozwala się podglądać, opisywać, żyć wśród nich. Etnolog przygląda się badanemu ludowi, a oni przyglądają się jemu. Nie ma relacji jednostronnej. Badacz w tak odmiennym kodzie kulturowym traktuje aparat fotograficzny jak notes, w którym zapisuje wszystkie zaistniałe sytuacje, z którymi ma do czynienia. Autor prezentowanych na wystawie fotografii przyznaje ze szczerością, że czasami robił zdjęcia z trzech powodów: 1) ponieważ niejednokrotnie nie wiedział, co ze sobą zrobić, a jedyne, co rozumiał, to to, jak działa aparat; 2) gdy robił zdjęcia, nie wiedząc, co się dzieje, ale miał nadzieję, że kiedyś patrząc na nie, zrozumie to; 3) robił zdjęcia w zachwycie nad pięknem świata, którego miał szczęście dotknąć i które chciał utrwalić.
Etnolog w terenie często nie rozumie w danym momencie tego, co się dzieje, spotyka się z danym faktem kulturowym po raz pierwszy, jednak chwyta za aparat i go utrwala. Powstają setki portretów, zarejestrowane zostają zajęcia, życie codzienne, święta, polowanie, odpoczynek, praca, radość, zdziwienie, smutek, zwykłe i odświętne bytowanie. Na ile te obrazy mówią same za siebie, na ile trzeba je zinterpretować? Gdzie jest granica tych interpretacji? Jaka jest przyszłość antropologii wizualnej? Czy może być narzędziem poznawania odmiennych kultur? Miejmy nadzieję, że wystawa w jakimś stopniu odpowie na te pytania.
Marek Wołodźko: antropolog, freelancer, doktorant w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej w Poznaniu. Prowadził badania etnograficzne w Amazonii wenezuelskiej, ekwadorskiej, kolumbijskiej i peruwiańskiej wśród Indian E??apa, Hodi, Saneme, Makiritare, Kofan, Arabela, Huitoto, Bora oraz w Kanadzie w Kolumbii Brytyjskiej.
Przy okazji wystawy chcemy umożliwić pogłębianie wiedzy na temat Indian z Amazonii. Dla grup gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych proponujemy lekcje w postaci prezentacji autora wystawy Marka Wołodźko. Dla indywidualnych zwiedzających w jeden weekend miesiąca będziemy prezentować cykl spotkań z badaczami i podróżnikami penetrującymi południowoamerykański kontynent. Spotkania zatytułowaliśmy ?Indianie Amazonii ? 520 lat po odkryciu Ameryki?. Także cykliczna, przypadająca 19 maja impreza Noc Muzeów zostanie powiązana z tematem Indian.
Oddział Sztuki Nowoczesnej (Pałac Opatów w Oliwie)
ul. Cystersów 18
godziny otwarcia: 19.00 -1.00
wstęp: 1 zł
Program:
Do zwiedzania:
– Galeria Stała Polskiej Sztuki Nowoczesnej
– ?Pronaszkowie. Przestrzenie teatru?
– ?Za żelazną kurtyną. SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE 1945 – 1989. PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO?
Do działania:
19.00 ? 22.00 Zabawa w projektowanie scenografii według Andrzeja Pronaszki
Warsztaty plastyczne nie tylko dla dzieci!
Będziemy projektować kostiumy i dekoracje teatralne, czerpiąc inspirację z dzieł Andrzeja Pronaszki, używając figur geometrycznych i wyszukując z palety barw ?czyste? kolory, a także wykorzystując do tego celu niekonwencjonalne materiały.
Zajęcia prowadzą Małgorzata Abramowicz i Joanna Szymula-Grygiel.
19.30 i 21.30 Fascynacje kolekcjonera. O wystawie Za żelazną kurtyną. SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE 1945 -1989. PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO opowie właściciel kolekcji Piotr Nowicki. Spotkanie z Piotrem Nowickim, właścicielem kolekcji i Prezesem Fundacji Polskiej Sztuki Nowoczesnej, założonej przez niego w Warszawie w 1985 roku. Jest on jednocześnie kuratorem ekspozycji.
20.30 Totalitaryzm w sztuce: socrealizm i sztuka III Rzeszy
Wykład wygłosi Małgorzata Paszylka-Glaza, która opowie o zagrożeniach wynikających ze sztuki ?tylko? ideologicznej.
20.30 Awangarda i co jeszcze?
Grażyna Szcześniak oprowadzi Państwa po sztuce współczesnej eksponowanej w Galerii Stałej Pałacu Opatów.
19.00 ? 00.30 Leszek Krutulski, Półportret
Leszek Krutulski, Półportret
w godz. od 19.00 do 00.30
Już po raz drugi w Gdańsku zielonogórski artysta Leszek Krutulski zrealizuje swoją akcję artystyczną pt.: Półportret. Tym razem jego atelier stanie się jedna z sal barokowego zabytku, Pałacu Opatów, który jest siedzibą oddziału Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Zapraszamy do udziału w sesji fotograficznej, której efektem będzie Państwa półportret. Wykonany nocą, 19 maja 2012 roku, zostanie powtórzony za 10 lat, aby stać się komplementarnym zapisem zmieniającego nas czasu. Akcja ta służy utworzeniu kolekcji portretów. Dziś artysta tworzy zdjęcie połowy twarzy modelki, modela po to, aby po upływie dekady ?dokończyć? to zdjęcie, poprzez sfotografowanie drugiej połowy twarzy. Artysta we wnętrzu galerii zaprezentuje także przykłady zrealizowanych już w cyklu prac.
Dla wielu widzów atrakcyjnym może być również fakt, że fotografie będą wykonane analogowo, tradycyjnym aparatem skrzynkowym, a obraz utrwalony na negatywie. W późniejszym czasie, po wywołaniu negatywu i wykonaniu powiększeń na papierze, artysta obiecuje ofiarować odbitkę sportretowanym. Pierwsza sesja, którą zrealizowaliśmy w październiku 2011 roku zakończyła się 106 portretami gdańszczanek i gdańszczan. Aby nasz półportret był pełniejszy, spotkajmy się z artystą podczas tegorocznej nocy muzeów!
Leszek Krutulski ? artysta fotograf, wykładowca akademicki, współtwórca Galerii ?po?, twórca archiwów. Od trzech dekad zajmuje się fotografowaniem. Doktorat z fotografii na ASP w Poznaniu. Pracuje jako wykładowca w Instytucie Sztuk Wizualnych Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Zielonogórskiego. W swojej praktyce artystycznej zajmuje się dokumentowaniem czasu, historii oraz podtrzymywaniem pamięci o ludziach i miejscach. Od kilku lat archiwizuje i digitalizuje zbiory negatywów szklanych z lat 1911-1933, śląskiego fotografa atelierowego Otto Eichlera. Tym samym, przywraca porzucone obrazy historii, współczesności. Półprortet jest odwołaniem do idei kolekcjonowania i tworzenia zbioru: kolekcji portretów, które z czasem z dokumentu staną się symbolicznym zapisem przemijania.
http://archiwumkrutulskiego.pl/
Do zwiedzania:
Za żelazną kurtyną. SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE 1945 -1989. PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO – Wystawa czynna: 13.04 – 17.06.12 r.
Wystawa „Za żelazną kurtyną, SZTUKA OFICJALNA I NIEZALEŻNA W ZWIĄZKU RADZIECKIM I POLSCE. 1945 -1989. ?PRACE Z KOLEKCJI PIOTRA NOWICKIEGO” zaprezentuje najważniejsze zjawiska artystyczne w dwóch krajach byłego bloku komunistycznego. Ekspozycja oraz towarzyszące jej publikacje mają na celu pokazanie złożoności zjawisk artystycznych w kontekście politycznym w Polsce i Związku Radzieckim. Na wystawie zostaną zaprezntowane dzieła sztuki najwybitniejszych artystów polskich i rosyjskich związanych zarówno z nurtem sztuki oficjalnej jak i nurtem sztuki niezależnej w latach 1945-1989.
Ekspozycja zostanie zbudowana w układzie chronologicznym, według działów tematycznych: Triumf ideologii, Prekursorzy, Druga awangarda, 15% abstrakcji, Figuracje, Znak i znaczenie, Sztuka sprzeciwu, Transformacja.
Od sierpnia 2012 roku wystawa, dzięki wspólpracy z Instytutem Adama Mickiewicza, będzie prezentowana w Wszechrosyjskim Muzeum Sztuki Dekoracyjno-Użytkowej i Ludowej (VMDPNI) w Moskwie.
Piotr Nowicki o wystawie:
Problematykę sztuki oficjalnej prezentujemy w dziale Triumf ideologii, pokazując dzieła reprezentatywne dla realizmu socjalistycznego, zaangażowane w idee komunizmu, a zgrupowane wokół haseł takich jak: Rewolucja, Lenin?Stalin, Wielka Wojna Ojczyźniana, Przekujemy miecze na lemiesze, Szczęśliwy człowiek, Inteligencja. W Polsce socrealizm jako jedynie słuszny styl w sztuce obowiązywał w latach 1949? 1955 i nie miał tak silnego wpływu na twórców jak w Związku Radzieckim. Ten okres jest zasygnalizowany kilkoma pracami artystów, którzy byli zaangażowani w budowę nowej Polski ze względu na swoje jeszcze przedwojenne lewicowe poglądy.
W tym miejscu należy wspomnieć o Katarzynie Kobro i Władysławie Strzemińskim, którzy byli łącznikami pomiędzy pierwszą, przedwojenną awangardą a twórcami niezależnymi, próbującymi odnaleźć się w nowej rzeczywistości tuż po zakończeniu II wojny światowej. Twórczości Kobro i Strzemińskiego poświęcony jest niewielki, ale istotny fragment ekspozycji pt. Prekursorzy.
Równoległa część ekspozycji poświęcona jest tak zwanej Drugiej awangardzie w Polsce. W Krakowie Tadeusz Kantor wraz z Jonaszem Sternem, Erną Rosenstein i innymi artystami reaktywował działającą przed wojną Grupę Krakowską. Artyści, mimo swoich lewicowych poglądów, nie podjęli haseł realizmu socjalistycznego i zachowali całkowitą niezależność artystyczną w powojennej rzeczywistości realnego socjalizmu.
W 1960 roku sekretariat KC PZPR opublikował dokument Wytyczne w sprawie polityki kulturalnej w dziedzinie plastyki. Określał on między innymi w procentach dopuszczalny udział sztuki abstrakcyjnej w wystawach. Kuriozalna uchwała zwana ?15 procent wolności artystycznej? była dla artystów impulsem do podjęcia gry z władzami, a w praktyce do korzystania ze znacznie większej wolności niż zadekretowane 15 procent abstrakcji.
W 1962 roku Moskiewski Obwodowy Związek Artystów Plastyków z okazji swego 30-lecia przygotował wystawę w Centralnej Sali Wystawowej Maneż, na której pokazano prace ?zapomnianych? malarzy radzieckich. W małych pomieszczeniach na antresoli wielkiego, liczącego 3 tysiące metrów kwadratowych Maneżu wystawiono prace artystów takich jak Ernst Nieizwiestny, Leonid Rabiczew, Boris Żutowski.
Przykłady prac z tego okresu można zobaczyć w częściach wystawy pt. Abstrakcja i Figuracje.
Dział Znak i znaczenie nawiązuje do symbolu i jego znaczenia w malarstwie okresu od lat 60. W tym dziale dominuje abstrakcja geometryczna, reprezentowana przez Henryka Stażewskiego, Ryszarda Winiarskiego i Henryka Berlewiego, obok prac rosyjskich artystów takich jak Władimir Niwmuchun, Antolij Żygałow.
Na postawach polskich artystów zaważył wprowadzony 13 grudnia 1981 roku przez generała Wojciecha Jaruzelskiego stan wojenny. Efektem wyprowadzenia na ulice polskich miast tysięcy żołnierzy, zarządzenia godziny policyjnej i zaostrzenia cenzury był ogólnokrajowy protest przeciw represjom. Stąd tytuł działu – Sztuka sprzeciwu. Aktorzy nie występowali w telewizji, malarze nie brali udziału w oficjalnych wystawach. Organizowano tajne kameralne spektakle teatralne, artyści wystawiali swoje prace w prywatnych mieszkaniach i instytucjach pozostających poza zasięgiem państwowej cenzury.
W Związku Radzieckim natomiast lata 80. to rządy Michaiła Gorbaczowa. Zapoczątkowana przez tego wybitnego polityka pierestrojka doprowadziła do upadku i podziału nie tylko Związku Radzieckiego, ale całego bloku państw Europy Środkowo-Wschodniej. Ze względu na przemiany systemowe zatytułowaliśmy dział poświęcony sztuce lat osiemdziesiątych w Rosji Transformacja. Nadeszła wówczas oczekiwana wolność, artyści mogli malować jak chcą i gdzie chcą, swobodnie komentować minioną rzeczywistość. Runął mur berliński, przestała straszyć żelazna kurtyna. Na szczęście pozostały dzieła, które stanowią świadectwo tamtych, wydawałoby się, odległych czasów.
Wystawa zorganizowana przez Muzeum Narodowe w Gdańsku we współpracy z Fundacją Sztuki Polskiej.
Prezentowane prace pochodzą z kolekcji Piotra Nowickiego.
Wystawa zorganizowana we współpracy z:
Instytutem Adama Mickiewicza i Wszechrosyjskim Muzeum Sztuki Dekoracyjno-Użytkowej i Ludowej (VMDPNI) w Moskwie
Patronat honorowy nad wystawą objęli:
– Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Lech Wałęsa
– Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski
– Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk
– Prezydent Miasta Gdańsk Paweł Adamowicz
Pronaszkowie. Przestrzenie teatru
Wystawa czynna: 29.03 – 01.07.12 r
Wystawa prezentuje twórczość znakomitych artystów, braci Zbigniewa i Andrzeja Pronaszków, współtwórców awangardowych działań artystycznych w malarstwie, architekturze, rzeźbie i teatrze początku XX wieku. W teatrze polskim zapoczątkowali wraz z Leonem Schillerem tzw. Wielką Reformę, która była kontynuacją myśli St. Wyspiańskiego, a za granicą jej twórcami i propagatorami byli m. in. E.G. Craig, A. Appia, G. Fuchs, K.S. Stanisławski.
Zbigniew i Andrzej Pronaszko swoimi poszukiwaniami stworzyli podwaliny pod polską nowoczesną scenografię, która w latach 20. i 30. XX w. przestawała pełnić funkcję tylko dekoracyjną, a stawała się ważnym elementem artystycznym dzieła teatralnego.
Wystawa Pronaszkowie. Przestrzenie teatru przygotowana jest przez Muzeum Teatralne w Warszawie (scenariusz Monika Chudzikowska, komisarze: Monika Chudzikowska, Andrzej Kruczyński, aranżacja Przemysław Klonowski, pierwsza edycja grudzień 2011 ? styczeń 2012, Warszawa, Teatr Wielki ? Opera Narodowa ? Muzeum Teatralne).
Obiekty: obrazy, projekty dekoracji, projekty kostiumów, makiety teatralne, zdjęcia, rysunki, kostiumy, pochodzą ze zbiorów: Muzeum Teatralnego, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz ze zbiorów prywatnych.
Na wystawie zaprezentowane będą:
obrazy Zbigniewa Pronaszki, m. in. Autoportret na tle sadu, Portret ojca, Portret matki, Portret żony, Portret Ludwika Solskiego, Portret Leona Schillera, Pierrot i Kolombina, Andrzeja Pronaszki: Autoportret na tle sadu, Portret żony, Sprzedawca instrumentów, Martwa natura z gwiazdami. Projekty dekoracji do Judasza z Kariothu, K. H. Rostworowskiego (1914), Dziadów, A. Mickiewicza (1915), Kniazia Patiomkina, T. Miciński, 1925, Achilleis, St. Wyspiańskiego, 1925, Balladyna, J. Słowackiego (1950), Wesele, St. Wyspiański (1955), Nie-Boska komedia, Z. Krasiński (1957) oraz Model Teatru Symultanicznego (rekonstrukcja), Andrzeja Pronaszki i Szymona Syrkusa, makiety teatralne do realizacji Andrzeja Pronaszki: Amfitrion (1938), Wesele (1955), Nie-Boska komedia (1957), kostiumy z Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie (m. In. Do sztuk J. Słowackiego: Kordian i Balladyna, Lope de Vegi: Pies ogrodnika, Owcze źródło)
Prace plastyczne uzupełnione będą zdjęciami i zachowanymi fragmentami filmowymi dokumentującymi spektakle teatralne.
Kuratorkami gdańskiej realizacji wystawy Pronaszkowie. Przestrzenie teatru będą Monika Chudzikowska (Muzeum Teatralne w Warszawie) oraz Beata Majda-Boj (Dział Teatralny MNG), aranżację przygotuje Przemysław Klonowski. Wystawa prezentowana będzie od 28 marca do 1 lipca 2012 r. w Oddziale Sztuki Nowoczesnej MNG, Pałac Opatów w Oliwie.
Czytaj także...
II Spotkanie filmowe MOJE KINO
Premiera „Szymborska Kolaż”
Dni mózgu 2023
Ryszard Jaśniewicz i Roy Einar Dreng &Friends
Razem przy planszy
