Latawiec z betonu” Moniki Milewskiej i „Gdańskie ogrody” Ewy Barylewskiej-Szymańskiej, Katarzyny Rozmarynowskiej, Zofii Maciakowskiej i Wojciecha Szymańskiego to książki nagrodzone w tegorocznej – drugiej edycji Pomorskiej Nagrody Literackiej Wiatr od Morza. Wyróżnienie za całokształt pracy literackiej otrzymał Aleksander Jurewicz. Natomiast Kaszubską Nagrodą Literacką uhonorowano Katarzynę Lewnę.

W kościele św. Jana w Gdańsku wczoraj wieczorem odbyła się uroczystość wręczenia nagród w II edycji Pomorskiej i Kaszubskiej Nagrody Literackiej Wiatr od Morza. 

Literacką Książką Roku został „Latawiec z betonu” Moniki Milewskiej. To książka z podwójnym bohaterem: głównym motorem zdarzeń jest bezimienny Inżynier, ale równie ważny jest Falowiec, skonstruowany przez niego modernistyczny blok, stojący pośród łąk gdańskiego Przymorza. 

Autorka powieści jest dramaturgiem, poetką, bajkopisarką i tłumaczką. Pracuje jako adiunkt w Zakładzie Etnologii Instytutu Archeologii Uniwersytetu Gdańskiego. Jest stypendystką m.in. Ministra Kultury, Ministra Edukacji Narodowej, rządu Francji i rządu Włoch, miesięcznika „Polityka” i Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, amerykańskiej Fundacji A. Mellona, International Writers and Translator’s Center w Rodos oraz Baltic Centre for Writers and Translators w Visby. Za książkę „Ocet i łzy. Terror Wielkiej Rewolucji Francuskiej jako doświadczenie traumatyczne” była nominowana do Nagrody Literackiej Nike 2003.

Pomorską Książką Roku zostały natomiast „Gdańskie ogrody” Ewy Barylewskiej-Szymańskiej, Katarzyny Rozmarynowskiej, Zofii Maciakowskiej i Wojciecha Szymańskiego.

Publikacja przybliża historię prywatnych założeń ogrodowych, a także parków i miejskich zieleńców Gdańska. Ukazuje najbardziej znane ogrody obecne w świadomości gdańszczan do dziś, jak Ogród opacki w Oliwie oraz założenia nieistniejące, zapomniane lub zachowane jedynie w pamięci wąskiego grona fachowców, jak choćby ogród Rottenburgów w Strzyży. Książka ukazuje także kulturę ogrodową, wprowadza w świat uprawianych w ogrodach i oranżeriach roślin, przybliża ofertę sprzedaży sadzonek, nasion i cebulek kwiatowych, zwraca uwagę na budowle wznoszone w parkach i dekorację ogrodów. Te zagadnienia były dotąd niemal nieobecne w pamięci gdańszczan. Publikacja „Gdańskie ogrody” towarzyszyła wystawie o tym samym tytule, która była prezentowana do końca września 2018 roku w Domu Uphagena.

Nagroda za całokształt pracy literackiej

Aleksander Jurewicz, laureat nagrody za całokształt pracy literackiej, to znakomity poeta, prozaik i eseista. Urodził się w 1952 roku w Lidzie na Białorusi, skąd w ramach akcji repatriacyjnej w roku 1957 przyjechał wraz z rodzicami do Polski. Studiował na Uniwersytecie Gdańskim i w Studium Scenariuszowym Łódzkiej Szkoły Filmowej. W latach 70. i 89. wydał kilka tomów wierszy o silnym ładunku autobiograficznym: „Sen, który na pewno nie był miłością” (1974), „Po drugiej stronie” (1977) i „Nie strzelajcie do Beatlesów” (1983). Rozgłos Jurewiczowi przyniosła „Lida”, za którą otrzymał Nagrodę Czesława Miłosza. „Lida” to książka, na którą składają się fragmenty poetyckie, zapisy prozy i wyimki z listów od babki autora. Jest wielkim trenem i lamentem za utraconym rajem niewinności. Przynosi literackie fotografie i migawki z miasteczka, w którym autor spędził wczesne dzieciństwo, i sprawozdanie z dokonanej przeprowadzki do obcego i nieprzyjaznego świata. W 2006 roku książka-kolaż Aleksandra Jurewicza – „Popiół i wiatr” – uzyskała nominację do Nagrody Nike.

Przypomnijmy: w tegorocznej edycji Pomorskiej Nagrody Literackiej jury konkursu – po zapoznaniu się z blisko 350 pozycjami wydanymi w 2018 r. na Pomorzu lub przez pomorskich twórców – nominowało do nagrody ośmioro kandydatów. Zwycięzców poznaliśmy we czwartek, 24 października 2019 r. podczas uroczystej gali w kościele św. Jana w Gdańsku. Laureaci otrzymali statuetki Wiatr od Morza autorstwa prof. Jacka Zdybla i nagrody pieniężne (każda w wysokości 10 tysięcy złotych). Galę uświetnił koncert Katarzyny Groniec.

Pomorska Nagroda Literacka Wiatr od Morza

Najmłodszym wyróżnieniem Samorządu Województwa Pomorskiego w dziedzinie kultury, ustanowionym przez Sejmik Województwa Pomorskiego w stulecie odzyskania Niepodległości, jest Pomorska Nagroda Literacka Wiatr od Morza. Jest wyrazem uznania dla twórczej pracy i dokonań pomorskich środowisk twórczych – pisarzy, dziennikarzy, autorów książek i opracowań humanistycznych, historycznych, regionalnych, dramatopisarzy i scenarzystów, a także wydawców książek i czasopism oraz bibliotekarzy.

Nagroda jest przyznawana autorom zamieszkałym i tworzącym na Pomorzu bądź autorom dzieł w istotny sposób związanych z tematyką pomorską oraz za całokształt dokonań twórczych lub pracy na rzecz literatury, książki i czytelnictwa w roku poprzedzającym jej wręczenie. Nie ma znaczenia miejsce publikacji dzieła.

Kategorie nagrody

Literacka Książka Roku – oceniane są utwory należące do szeroko rozumianej literatury pięknej: poezja, proza, reportaż literacki, esej, monografia, rozprawa krytyczno-literacka o wysokich wartościach estetycznych, a także scenariusz, utwór dramatyczny;

Pomorska Książka Roku – oceniane są publikacje związane tematycznie z Pomorzem, zarówno literackie, jak i pochodzące z innych dziedzin piśmiennictwa: opracowania historyczne, monografie, biografie, studia regionalne, przewodniki, albumy, rozprawy naukowe;

Całokształt pracy literackiej – oceniany jest dorobek pracy twórczej: jego wartość intelektualna, artystyczna, oddziaływanie krajowe, znaczenie dla regionu, dokonania w dziedzinach pozaliterackich: edukacji, życiu kulturalnym i społecznym oraz popularyzacji literatury, książki i czytelnictwa.

Kto decyduje o nominacjach?

Podczas tegorocznej edycji jury obradowało w składzie:

• ·prof. dr hab. Zbigniew Majchrowski– przewodniczący – literaturoznawca, krytyk literacki i teatrolog, członek Komitetu Nauk o Literaturze PAN, profesor UG,
• ·Bożena Orczykowska– zastępca dyrektora Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego w Gdańsku,
• ·Elżbieta Pękała– redaktor, organizator i promotor czytelnictwa,
• ·dr hab. Katarzyna Szalewska– adiunkt na Uniwersytecie Gdańskim, autorka i współredaktorka książek naukowych, prof. nadzw. UG
• ·Władysław Zawistowski– pisarz, dyrektor Departamentu Kultury UMWP.

Kaszubska Nagroda Literacka

Wyróżnienie, ze względu na swój ściśle regionalny charakter oraz specyfikę językową, wymaga, aby nad kandydaturami pochylili się najlepsi specjaliści w tej dziedzinie. Dlatego też kapituła tej nagrody działa niezależnie od jury Pomorskiej Nagrody Literackiej. Kapituła, pod przewodnictwem dra Artura Jabłońskiego, postanowiła nagrodzić Krystynę Lewnę za jej opowiadania, które ukazywały się w „Stegnie”, literackim dodatku do miesięcznika „Pomerania”. W swoich utworach pisarka konsekwentnie kreśli portrety psychologiczne kobiet i ujawnia sytuacje będące wcześniej tabu w literaturze kaszubskiej, związane z rolą kobiety w tradycyjnym modelu rodziny. 

Kapituła Kaszubskiej Nagrody Literackiej

dr Artur Jabłoński – przewodniczący – dziennikarz, pisarz, samorządowiec, założyciel Radia Kaszëbë i dwujęzycznej szkoły podstawowej, badacz języka i kultury kaszubskiej,

Stanisław Janke – poeta, prozaik, krytyk literacki, publicysta, twórca i tłumacz literatury kaszubskiej, ubiegłoroczny laureat pierwszej odsłony Kaszubskiej Nagrody Literackiej,

dr Dariusz Majkowski – znawca i propagator języka kaszubskiego, członek Rady Języka Kaszubskiego.

„Latawc z betonu” Móniczi Milewsczi ë „Gduńsczé òdgrodë” Éwë Barëlewsczi-Szimańsczi, Katarzënë Rozmarinowsczi,  Zofie Maczakòwsczi i Wòjcecha Szimańsczégò to ksążczi, jaczé dobéłë w latosy – drëdżi edicje Pòmòrsczi Lëteracczi Nôdgrodë Wiater òd Mòrzô. Wëapartnienié za całosztôłt lëtëracczi robòtë dobéł Aleksander Jurewicz. Kaszëbską Lëteracką Nôdgrodã za òpòwiescë dostała Katarzëna Léwna. 

Lëteracką Ksążką Rokù òstôł „Latawc z Bbetonu” Móniczi Milewsczi. To je ksążka z debeltnym herojã: przédnym mòtorã wëdarzeniów je bezmionowi Jinżiniéra, ale równo wôżny je Falowc, wëbùdowóny bez niegò moderny blok, co stoji wëstrzód smùgów gdańsczégò Przimòrzô. Aùtorka pòwiescë je dramaturgã, pòétką, bajkòpisôrką ë dolmaczërką. Robi za adiunkta w Zakłôdze Etonologie Jinstitutë Archeologie Gduńsczégò Ùniwersytetu. Òna dosta stypendium m.jin. Minystra Kùlturë, Minystra Nôrodny Edukacje, rządë Francje ë rządë  Jitalie, miesãcownika „Pòlitika” ë Fùndacje na rzecz Pòlsczi Nôùczi, amerikańsczi Fundacje A. Mellona, International Writers and Translators w Visby. Za ksążkã „Òcet ë łzë. Terror Wiôldżi Francësczi Rewolucje jakò traùmaticzné wëdarzenié” òna bëła nominowónô do Lëteracczi Nôdgrodë Nike 2003.

Pòmòrską Ksążką Rokù òstałë zôs „Gduńsczé òdgrodë” Éwë Barëlewsczi-Szimańsczi, Katarzënë Rozmarinowsczi,, Zofie Maczakòwsczi ë Wòjcecha Szimańsczégò. Pòblikacjô pòkazywô historiã priwatnëch ògardowich założeniów, a też parków ë miejsczich zelonych placów Gduńska. Mòżno tam òbaczëc nôbarżi znóne ògrodë w swiądë mieszkeńców Gduńska do dzysô, to je òpacczi Ògród w Òlëwie ë też ju zabëté planë abò taczé, co òstałë blós w pamiãcë môłégò karna znôjarzów, m.jin.  ògród Rottenbùrgów w Strziżë. Ksążka pòkazywô też ògardową kùlturã, wprowadzywô w swiat swiat roscenów, zblëżiwô czëtińców do przedôwónëch rozmajitëch roscënów ë kwiatowich cébùlków, dôwô bôczenié na bùdacje, co są w parkach ë strojenié ògrodów. Te témë wnetka nie bëłë donëchczas znóne wëstrzód mieszkeńców Gduńska. Pùblikacjô „Gduńsczé ògrodë” bëła prezentowónô òb czas wëstôwkù z tim samim titlã, co warôł do kùńca séwnika 2018 rokù w Dodomù Ùphagena.

Aleksander Jurewicz, dobëtnik nôdgrodë za całosztôłt lëteracczi robòtë, to bëlny pòéta ë pisôrz prozë. Òn sã ùrodzëł w 1952 rokù Lidze w Biôłorusëje, skądka òb czas repatriacjowi akcje w 1957 rokù przëjachôł razã ze swòjima starszima do Pòlsczi. Òn sztudérowôł na Gduńsczim Ùniwersytece ë  w Scenarnikòwim Sztudium Łódzczi Filmòwi Szkòłë. W latach 70. i 80. wëdôł czile dzélów wiérztów z aùtobiograficznym akcentã: „Spik, jaczi gwës nie béł miłotą” (1974), „Pò drëdżi starnie” (1977) ë „Nie chceta strzélac do Beatlesów” (1983). Wiedzã ò Jurewiczów rozeszła sã dzãka jegò ksążce „Lida”, za jaką dostôł Nôdgrodã miona Czesława Miłosza. „Lida” to je ksążka, w jaczi skłôd wchôdają pòéticczé wëjimczi, përznã je tam prozë ë też tam nalezc mòżno dzélëczi lëstów ómë do aùtora. „Lida” je wiôldżim rëczenim aùtora za znikwiónym  mirã niewinnoscë. Ksążka je bòkatnô w lëteracczé òdjimczi ë wëjimczi z gardu, w jaczim Jurewicz béł dzeckã. Je to też sprawòzdónié z przecygniãcô do nieznónégò swiata. W 2006 rokù ksążka Aleksandra Jurewicza „Pòpiół ë wiater” dosta nbédënk do Nôdgrodë Nike.

Chcemë przëbôczëc: w latosy edicje Pòmòrsczi Lëteracczi Nôdgrodë òbsądzëcélowie – pò przeczëtanim wnetka 359 wëdowiznama z 2018 r. na Pòmòrzim abò bez pòmòrsczich ùtwórców, nominowalë do nodgorodë òsmë sztëk lëdzy. Dobiwców më mómë pòznóné we czwiôrtk, 24 rujana 2019 r., òb czas ùroczësti galë w kòscele sw. Jana we Gduńskù. Dobiwcowie dostalë figùrczi Wiater òd Mòrzô, jaczich aùtorã je prof. Jack Zdibel ë też òni dostalë dëtkòwé nôdgrodë (pò 10 tësãcy złotich). Òb czas wëdarzeniô béł też koncert Katarzënë Groniec.

Pòmòrskô Lëterackô Nôdgroda Wiater òd Mòrzô

Nômłodszim wëapartnienim Samòrządzënë Pòmòrsczégò Wòjewództwa w dzélu kùlturë je je prawie Pòmòrskô Lëterackô Nôdgroda Wiater òd Mòrzô. Òna mô pòkazywac ùznanié dlô pòmòrsczich ùtwórców – pisôrzów, gazétników, aùtorów ksążków ë hùmanisticznych historicznych a regionowich òpracowaniów, dramapisôrzów ë scenorzistów, a też wydôwców ksążków ë czasopismionów a bibliotékarzów. Nôdgroda je dlô aùtorów z Pòmòrzô abò za dokôzë baro sparłãczoné z Pòmòrzim, a też za całosztôłt dzejaniô dlô kążków, czëtnictwa w rokù przed ji rozdanim. Nie je tu wôżny môl publikacje dokôzu.

Kategorie nôdgrodë

Lëterackô Ksążka Rokù – tu dobiwają dokôzë z rozmajiti beletristiczi: pòézjô, prozô, lëteracczi repòrtôż, mònografiô, kritika lëterackô ò wësoczich esteticznych wôrtnotach, a też scenarnik czë drama;

Pòmòrskô Ksążka Rokù – tu òbsądzëclowie wibérają pùblikacje sparłãczoné z Pòmòrza, tak samo lëteracczé, jak też z jinszich ôrtów pisaniô: historiczné òpracowaniô, mònografie, biografie, regionowé sztudia, prowadniczi, nôùkòwé rozprawë;

Całosztôłt lëteracczi robòtë – tu je wôżnô wiôlgòsc ùtwórczi robòtë: ji jintelektualnô ë artisticznô wôrtnota, òdbiér z kraju, ji znaczenié dlô regionu, dobëca z jinszich ôrtów: edukacje, kùlturowégò ë spòlëznowégò żëcégò, czëtnictwa.

Chto dôwô niminacje?

Latos òbsądzëclama bëlë:

• ·prof. dr hab. Zbigniew Majchrowsczi – przédnik – lëteraturoznajôrz, lëteracczi kritik a teatrolog, nôleżnik Kòmitetë Nôùków ò Lëteraturze PAN, profesor GÙ,
• ·Bożena Òrczikòwskô – zastãpcô dyrektora Wòjewódzczi ë Miejsczi Pùbliczny Biblioteczi Miona Josepha Cònrada-Kòrzeniowsczégò we Gduńskù,
• ·Elżbieta Pãkala – redachtorkô, òrganizatorkô ë promòtorkô czëtnictwa,
• ·dr hab. Katarzëna Szalewskô – adiunkt na Gduńsczim Ùniwersytece, autorka ë wëspółredachtorka nôùkòwich ksążków, prow, nadzw. GÙ.
• ·Władisłôw Zawistowsczi – pisôrz, dyrektor Departamentu Kùlturë ÙMPW.
• · 

Kaszëbskô Lëterackô Nôdgroda

Wëaróżnienié, z pòzdrzatkù na swój czësto regionowi ôrt ë jãzëkòwą apartnotã, brekuje, cobë nôdgrodã z tego dzélu prziznalë blós nôlepszi. Dlôte òbsądzëclowie ti nôdgrodë dzejają apart òd tich z Pòmòrsczi Lëteracczi Nôdgrodë. Jury, jaczégò przédnikã je Artur Jablońsczi, dało nôdgrodã dlô Kristinë Lewnë za ji òpòwiadaniô, chtërne pòkazywałë sã w „Stegnie”, dodôwkã do misãcownikã „Pòmòraniô”. W swòjich dokôzach Léwna pòkaza psychòlogiczné pòrtretë białków  ë dôwô bôczënk na sprawë, jaczé donychczas bëłë tabù w kaszëbsczi lëteraturze, sparłãczoné z bécym białką w tradicjowim módelu familie.

Òbsądzëclowie Kaszëbsczi Lëteracczi Nôdgrodë

dr Artur Jablońsczi – przédnik – gazétnik, pisôrz, samòrządzënowc, załóżca Radia Kaszëbë ë dwajãzëkòwi spòdleczny szkòłë, badôcz kaszebsczégò jãzëka ë kùlturë,

Stanisłôw Janke – pòéta, prozaik,  lëteracczi kritik, ùtwórca ë kritik kaszëbsczi lëteraturë, latosy dobiwca pierszi Kaszëbsczi Lëteracczi Nôdgrodë,

dr Dariusz Majkòwsczi – znajôrz a propagator kaszëbsczégò jãzëka, nôleżnik Radë Kaszëbsczégò Jãzëka.

Michał Piotrowski – Rzecznik Prasowy / Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego

Ostatnia edycja: 30 października, 2019 o 09:53